فایل پیشگیری از بزهکاری در اندیشه امام علی (ع)

جزئیات و دریافت

این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

چکیده
یکی از اندیشه¬هایی که نظام کیفری ایران از آن تاثیر پذیرفته، اندیشه¬های امام علی (ع) است. رجوع به اندیشه¬ و سیره¬ی آن امام و تطبیق آن با قوانین و مقررات ایران، گویای آن است که پیشگیری از جرم به¬عنوان یکی از اجزای مهم نظام¬ کیفری ایران رگه¬هایی از این اندیشه را با خود دارد. با توجه به این موضوع در رساله کنونی به پیشگیری از جرم از منظر آن حضرت پرداخته شده و زوایای مختلف آن در قالب سه فصل مستقل، تبیین شده است؛ بدین نحو که در فصل نخست، به کلیاتی از موضوع پیشگیری از جرم پرداخته شده و در دو فصل دیگر رساله به ترتیب در مورد پیشگیری¬های غیرکیفری و کیفری، سخن گفته شده است. رساله به دنبال پاسخ به این سوال بوده است که «مهمترین راهکارهای پیشگیری از بزهکاری از نگاه امام علی (ع) کدامند؟» در پاسخ، همچنانکه در فرضیه این تحقیق بیان شده است، می¬توان گفت: نگاه به گفتار، رفتار و تقریر آن معصوم که قسمت اعظم آن در نهج¬البلاغه انعکاس یافته، نشان دهنده¬ی آن است که آن حضرت در برخورد با بزهکاری عامه مردم و نیز در برخورد با مجرمان یقه¬سفید به هر دو نوع پیشگیری غیرکیفری (اجتماعی و وضعی) و پیشگیری کیفری، توجه داشته و تدابیری را در جهت تحقق آنها اتخاذ نموده¬اند؛ آن حضرت در برخی موارد بویژه در جرایم کم اهمیت با هدف اصلاح و باز¬سازگاری، تدابیر اصلاحی اتخاذ نموده و از مجازات مرتکبان صرفنظر کرده و یا آن را کاهش داده است و در برخورد با برخی دیگر از جرایم نیز، نظر به توالی فاسد بیشتر این جرایم، با قاطعیت و شدت عمل بیشتری رفتار نموده است. از جمله جرایمی که در زمان به دست گرفتن خلافت ایشان در جامعه آن زمان عراق، به شدت شیوع یافته و در طول خلافت ایشان نیز موارد متعددی از آن مشاهده شد، جرایم یقه¬سفید بوده است که امام علی (ع) نظر به اهمیت این دسته از جرایم در برخورد با مجرمان آنها قاطعیت نشان داده و سخت¬ترین مجازات را در مورد آنها در نظر گرفته و بر دو مقوله برابری در اجرای مجازات و علنی¬سازی اجرای آن، تاکید داشته است که در واقع، همه¬ی این موارد به¬طور مستقیم و غیرمستقیم دارای جنبه¬های پیشگیرانه بوده است.
واژگان کلیدی: امام علی (ع)، پیشگیری کیفری، پیشگیری غیرکیفری، پیشگیری اجتماعی، پیشگیری وضعی، مجرمان یقه¬سفید، شدت و قطعیت مجازات

فهرست
فصل نخست- کلیات
مقدمه                                                                  9
مبحث نخست- مفاهیم                                        18
گفتار نخست- معانی و تعاریف پیشگیری از جرم                            18
الف- معنای لغوی و اصطلاحی پیشگیری                                18
1- مفهوم لغوی جرم و پیشگیری                                    18
1-1- جرم                                             19
2-1- پیشگیری                                            20
2- مفهوم اصطلاحی پیشگیری از جرم                                21
1-2- مفهوم موسع پیشگیری                                     21
2-2- مفهوم مضیق پیشگیری                                     23  
ب- پیشگیری از جرم از منظر نظام¬های کیفری نوین و اسلام                        22
1- پیشگیری از جرم از منظر نظام¬های کیفری نوین                            23
1-1- مفهوم پیشگیری در جرم¬شناسی                                23
2-1- مفهوم پیشگیری در سیاست جنایی                                25
2- مفهوم پیشگیری از جرم از منظر اسلام                                26
1-2- پیشگیری از جرم از منظر قرآن                                 26
2-2- پیشگیری از جرم از منظر معصومین                                27
گفتار دوم- فرآیند پیشگیری از جرم                                29
الف- فرایند پیشگیری از جرم در نظام¬های کیفری                            29
1- شناسایی مساله جرم و تعیین اهداف کاهش جرم                            29
2- آسیب¬شناسی علل جرم                                    30
3- انتخاب اقدامات ویژه و ارایه راه¬حل¬های عملیاتی کاربردی (مداخله)                30
4- اجرای تدابیر پیشگیری                                        30
5 – بازخوردگیری، نظارت و ارزیابی                                31
ب- فرایند پیشگیری از جرم از منظر اسلام                                32
1- پیشگیری اولیه از جرم                                        32
2- پیشگیری ثانویه از جرم                                    33
مبحث دوم- انواع و تاریخچه پیشگیری از جرم                            35
گفتار نخست- انواع پیشگیری از جرم                                35
الف- پیشگیری¬های متداول                                    35
1- پیشگیری از بزهکاری اطفال و پیشگیری از بزهکاری عمومی                    35
2- پیشگیری عمومی و پیشگیری اختصاصی                                36
3- پیشگیری انفعالی و پیشگیری فعال                                36
4- پیشگیری اولیه، ثانویه و ثالثیه                                    36
1-4- پیشگیری اولیه                                        36
2-4- پیشگیری ثانویه                                        37
3-4- پیشگیری ثالثیه                                        37
ب- پیشگیری¬های جدید                                        37
1- پیشگیری¬های غیرکیفری                                    38
1-1- پیشگیری اجتماعی                                        38
2-1- پیشگیری وضعی                                        39
2- پیشگیری¬های کیفری                                        39
1-2- پیشگیری عام                                        40
2-2- پیشگیری خاص                                        40
گفتار دوم- تاریخچه پیشگیری از جرم                                41
الف- پیشگیری از جرم در اندیشه¬های باستان                            41
1- پیشگیری از جرم در دوران باستان                                41
2- پيشگيري از جرم در قرآن                                    42
ب- تاریخچه پیشگیری جرم¬شناختی و پیشگیری وضعی                        44
1- تاریخچه پیشگیری جرم¬شناختی                                    44
2- تاریخچه پیشگیری وضعی از جرم                                46
مبحث سوم- اصول و مبانی پیشگیری از جرم                            48
گفتار نخست- اصول پیشگیری از جرم در فقه شیعه                        48
الف- اصل مشروعیت روش¬ها                                    49
ب- لزوم توجه به نقش دین در پیشگیری                                50
ج- پیشگیری از جرم، وظیفه¬ای همگانی                                50
گفتار دوم- مبانی پیشگیری از جرم                                51
1- مبانی نظری پیشگیری کیفری                                    51
2- مبانی نظری پیشگیری اجتماعی                                    52
1-2- نظریه پوزیتویستی                                        52
2-2- نظریه فرایند اجتماعی                                     53
3-2- نظریه برچسب¬زنی                                        53
3- مبانی نظری پیشگیری وضعی                                    54
فصل دوم- پیشگیری غیرکیفری
مبحث نخست- پیشگیری اجتماعی                                58
گفتار نخست- پیشگیری اجتماعی در نظام¬های حقوقی                         59
الف- انواع‌ پيشگيري‌ اجتماعي‌                                    59
۱- پيشگيري‌‌ جامعه¬مدار                                        59
2- پيشگيري‌ رشدمدار                                        60
ب- عوامل موثر در پیشگیری اجتماعی                                 61
1- رسانه¬ها                                            61
2- آموزش                                            62
3- اعتقادات اخلاقی و مذهبی                                    63
ج- مزایا و معایب پیشگیری اجتماعی                                63
1- مزایای پیشگیری اجتماعی                                    63
2- معایب پیشگیری اجتماعی                                    64
گفتار دوم- پیشگیری اجتماعی از منظر امام علی (ع)                        65
الف- مولفه¬های فردی پیشگیری اجتماعی                                 66
1- توجه به تقوا و ایمان                                        66
2- اخلاق فاضله                                            67
3- اصلاح ارتباطات اجتماعی                                    68
1-3- سفارش به پرهیز از  پیروی از الگو های منحرف                        68
2-3- تقویت پیوند های اجتماعی                                     69
ب- مولفه¬های حکومتی پیشگیری اجتماعی                                70
1- امر به معروف و نهی از منکر                                    70
2- ارتقای آگاهی¬های عموم جامعه                                    73
3- تامین نیازهای اساسی                                        75
1-3- تامین نیاز های اقتصادی و معیشتی                                 75
2-3- پرداخت دستمزد کافی                                     76
3-3- اصلاح نظام مالیاتی                                     77
مبحث دوم- پیشگیری وضعی                                    79
گفتار نخست- پیشگیری وضعی در نظام¬های حقوقی                         79
الف- ويژگي‌ها و شیوه¬های پیشگیری وضعی                            79
1- ویژگی¬ها‌                                             80
1-1- تمرکز بر جرایم خاص                                    80
2-1- مختص به جرایم عمدی بودن                                 80
3-1- بزه¬دیده مدار بودن                                        80
2- شیوه¬ها                                            80
1-2- افزایش تلاش برای دستیابی به هدف                                81
2-2- افزایش خطرات مورد نظر برای ارتکاب جرم                            81
3-2- کاهش دستاوردهای مورد انتظار یا سود حاصله از جرم                        81
ب- مزايا و معايب‌ پيشگيري‌ وضعي                                82
‌1- مزاياي‌ پيشگيري‌ وضعي                                    82
1-1- مشارکت افراد جامعه                                     82
2-1- انصراف مجرمان بالقوه                                    82
3-1- كم‌ هزينه‌ بودن‌                                        82
2- معايب‌ پيشگيري‌ وضعي                                    83
1-2- ايجاد مسووليت‌ براي‌ بزه‌ديدگان‌‌                                83
2-2- ايجاد ناامنی در شهروندان                                    83
3-2- عدم کارایی در همه موارد                                    83
گفتار دوم- پیشگیری وضعی از منظر امام علی (ع)                        84
الف- راهبردهای پیشگیری وضعی ناظر به بزهکار                            84
1- نظارت و کنترل بزهکار                                    84
1-1- حسبه                                            86
2-1- اقدامات تامینی                                        86
2- ایجاد جرایم بازدارنده                                         88
3- معرفی مجرمان خطرناک و شیوه‌های آنان                            89
ب- راهبردهای پیشگیری وضعی ناظر به بزه‌دیده                             91
1- ایجاد فرهنگ ستم ناپذیری در جامعه                                91
2- ایجاد تمهیدات در حمایت از بزه‌دیده                                92
1-2- حمایت از افراد ضعیف                                    92
2-2- مجوز دفاع به بزه¬دیده                                    92
ج- راهبردهای پیشگیری وضعی ناظر به محیط                             93
1- از بین بردن اسباب ارتکاب جرم                                93
2- کنترل مکان ارتکاب جرم‌                                    94
3- محافظت از آماج‌های جرم                                    95
د- اصول پیشگیری وضعی از منظر امام علی (ع)                            96
1- اصل مشروعیت روش¬ها                                    96
2- لزوم رعایت آزادی¬های مشروع                                    98
3- لزوم اندیشیدن تدابیر گوناگون                                    99
فصل سوم- پیشگیری کیفری
مبحث نخست- سیاست کیفری امام علی (ع) در برخورد با بزهکاری عامه مردم                         103  
گفتار نخست- رویکردهای تنبیهی                                 103
الف- قطعیت مجازات¬ها                                        104
1- قطعیت مجازات¬ها از منظر جرم¬شناسان                                104
2- قطعیت مجازات¬ها از منظر امام علی (ع)                                105
ب- علنی کردن مجازات¬ها                                    107
1- علنی کردن مجازات¬ها از منظر جرم¬شناسان                            107
2- علنی کردن مجازات¬ها از منظر امام علی (ع)                            108
گفتار دوم- رویکردهای اصلاحی                                109
الف- اجرای مجازات با هدف اصلاح                                110
ب- برجسته¬ترین رویکردهای اصلاحی در رویه امام علی (ع)                        111
1- عفو مجرمان                                            112
2- عدم ملامت مجرمان                                        113
3- پرهیز از برچسب زنی                                        113
4- تکیه بر نقاط مثبت مجرم                                    114
مبحث دوم- سیاست کیفری امام علی (ع) در برخورد با یقه سفیدان بزهکار
گفتار نخست- مفهوم جرایم یقه¬سفید                                115
الف- تعریف و ویژگی¬ها                                        115
1- تعریف                                            116
2- ویژگی¬ها                                            116
1-2- موقعیت بالای اجتماعی و اقتصادی                                116
2-2- ارتکاب جرم به صورت پنهانی                                 117
3-2- ارتکاب جرم به دلیل خاص                                    117
ب- مصادیق جرایم یقه¬سفیدی                                    117
1- کلاهبرداری                                            118
2- جرایم علیه دولت                                        118
3- جرایم زیست¬محیطی                                        118
4- جرایم رایانه‏ای                                        119
گفتار دوم- ساز کارهای پیشگیرانه امام علی (ع) در زمینه جرایم یقه¬سفیدی            119
الف- پیشگیری¬های غیرکیفری                                    120
1- تصفیه حکومت از عناصر فاسد                                    120
2- دقت در گزینش و انتصاب کارگزاران حکومت                            121
3- توجه به امر نظارت                                        123
4- نظام گزارش¬دهی مردمی                                126
5- توجه به معیشت کارگزاران حکومت                                128
6- ارشاد و تحذیر                                        129
ب- پیشگیری¬های کیفری                                        130
1- مساوات در اجرای مجازات                                     130
2- شدت در اجرای مجازات                                    131
1-2- شدت در اجرای مجازات از منظر جرم شناسان                        132
2-2- شدت در اجرای مجازات از منظر امام علی (ع)                        134
3- قاطعیت در اجرای مجازات                                    135
4- اجرای علنی مجازات                                        138
نتیجه¬گیری                                            140
منابع                                                147
مقدمه
الف- بیان مساله
از زمان پیدایش دولت¬های نخستین تا قرن¬های متمادی، تنها به وضع و بیان رفتارهایی که جرم محسوب می¬شود و مجازات آنها توجه می¬شد. در جوامع گذشته غالباً مجازات به¬عنوان تنها راه‌کار مبارزه علیه جرم و به تعبیر صحیح‌تر مجرم تلقی می‌شد و تنها شدت و قاطعیت در اجرای آن را موجب کاهش بزه‌کاری می‌دانستند‌. رفته¬رفته با رشد جوامع بشری، در اوایل قرن نوزدهم با تغییر نگرش به پدیدة مجرمانه در اروپا، عوامل وقوع جرم مورد توجه قرار گرفت و مکاتب جرم شناختی و دفاع اجتماعی نظریات مربوط به جرم و مجرم را ابراز نمودند و بر این اساس بود که به شیوه¬های مختلفی از پیشگیری از جرم توجه شد؛ به گونه¬ای که امروزه، به عقیده¬ی بسیاری از حقوقدانان، سياست‌ جنايي‌ مطلوب‌، سياستي‌ است‌ كه‌ هدف‌ آن‌ پيشگيري‌ از جرم‌ و بزهكاري‌ و كنترل‌ مؤثر آن‌ به‌ جهت‌ حفظ ‌نظم‌ و امنيت‌ در جامعه‌ با بكارگيري‌ تدابير و اقدام‌هاي‌ لازم‌ و اصلاح‌ و درمان‌ فرد مجرم‌ باشد.
برخلاف رویه دولت¬ها که در درجه نخست، مجازات را به¬عنوان تنها پاسخ کیفری به جرم می¬دانستند و بعدها به اهمیت پیشگیری پی برده¬اند، مکتب اسلام همراستا با توجه به رفتارهای خلاف شرع، به موضوع پیشگیری از آنها نیز نظر داشته است؛ به گونه¬ای که در قرآن و اندیشه¬های معصومین، رگه¬های توجه به پیشگیری از وقوع اثم و گناه، مشهود بوده و از رویه امامان معصوم نیز ابعاد متعدد پیشگیری قابل استنتاج است. یکی از امامانی که در اندیشه¬های وی پیشگیری از جرم، قابل مشاهده است، امام علی (ع) می¬باشد؛ به¬طوری که با رجوع به نهج¬البلاغه می¬توان اندیشه¬های پیشگیرانه ایشان را به وضوح مشاهده نمود.
با وجود تاکید¬های بسیاری که در سیره ائمه معصومین (ع)، عالمان حقوق جزا و جامعه شناسان در زمینه پیشگیری از جرم مشاهده می¬شود در نظام اسلامی ایران، پیشگیری از جرم تاکنون نتوانسته به خوبی محقق شود. در تایید این ادعا می-توان به آمار جرایم ارتکابی در ایران یا به عبارت دیگر، حجم بالای پرونده¬های کیفری در مراجع قضایی کشورمان استناد نمود. با وجود آنکه قانون اساسی ایران (مانند اصل 156 و اصل 8) به موضوع پیشگیری از جرم، توجه نموده است و در ایران نهادیی (مانند معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم قوه قضاییه) نیز در این زمینه ایجاد شده است اما مشکل ناکارامدی ساز کارهای پیشگیری از جرم در ایران همچنان باقی است.
به نظر می¬رسد یکی از علل ناکارامدی¬های پیشگیری در نظام حقوقی ایران، عدم بهره¬گیری کافی از تمام تجارب و اندیشه-های پیشیانیان است. از جمله این تجارب و اندیشه¬ها که می-تواند راهی برای رهایی از وضعیت موجود، سیره ائمه بویژه بهره¬گیری از اندیشه¬های امام علی (ع) است. حضرت امیر و خط-مشی ایشان در تشکیل و نحوه اداره حکومت اسلامی، همواره بهترین الگو برای سیاستمداران و رهبران جوامع اسلامی بوده است. قلمرو گسترده حکومت امام و طیف گسترده مردمی که در این سرزمین¬ها زندگی می¬کردند و نیز نحوه عملکرد خلفای پیشین، موقعیت خاصی را به وجود آورده بود که ایشان را در معرض اتخاذ سیاستی برای مقابله با ناهنجاری¬های اجتماعی و اقتصادی قرار دهد. مطالعه سیاست¬ها و روش مبارزه آن امام با این ناهنجاری¬ها از آن جهت حایز اهمیت است که می¬تواند ملاک عمل موثری برای سیاست جنایی کشورهایی باشد که داعیه حکومت اسلامی دارند. از آنجایی که نظام جمهوری اسلامی ایران نیز در بیشتر موارد، نظام حکومتی حضرت امیر را الگوی رفتارها، سیاست¬ها و برنامه¬های خود قرار داده است بی¬تردید برای حرکت بهتر در زمینه پیشگیری از جرم، بررسی و تحلیل اندیشه ایشان در این زمینه بسیار کارگشا خواهد بود. از این رو، به نظر می¬رسد با رجوع به نهج¬البلاغه بتوان اندیشه¬های این امام را در زمینه پیشگیری از جرم، استخراج نمود و برای پیشگیری از جرم در نظام جمهوری اسلامی ایران بویژه در اجرای اصل 8 قانون اساسی در زمینه امر به معروف و نهی از منکر به کار بست.
این پژوهش که مبتنی بر اندیشه¬های امام علی (ع) می¬باشد در صدد آن است که با توجه و تاکید بر سیاست جنایی آن امام که از سیره ایشان قابل استنتاج است پیشگیری از جرم را بویژه در مورد مجرمان یقه سفید تحلیل و بررسی نماید.
ب- اهداف و ضرورت
هدف این پژوهش، استخراج برجسته¬ترین راهکارهای پیشگیری از جرم از منظر امام علی (ع) است. به تعبیر دیگر، پژوهش به دنبال آن است انواع پیشگیری از منظر ایشان را با توجه به نهج¬البلاغه و سایر آثار علمی معتبر که به سیره ایشان اشاره داشته¬اند، تعیین، بررسی و تحلیل نماید. همچنین، این رساله دارای هدف جزیی¬تری نیز می¬باشد و آن توجه خاص به پیشگیری از جرایمی که امروزه جرایم یقه سفیدها خوانده می¬شود در اندیشه¬های امام علی (ع) است.
در ضرورت انجام این پژوهش باید گفت: امروزه، ضرورت پیشگیری از جرم بر کسی پوشیده نیست. ضرب¬المثل معروف «پیشگیری، بهتر از درمان است.» که در میان عامه مردم رواج دارد را می¬توان مستمسکی بر این ادعا دانست. با توجه به این رویکرد، پیشگیری از جرم می¬تواند ریشه یا علتی برای بسیاری از آسیب¬های اجتماعی دیگر باشد. ضرورت پیشگیری از جرم، همواره مورد توجه نظام قضایی کشورها، حقوقدانان و جامعه¬شناسان نیز بوده است به گونه¬ای که در آثار علمی متعدد به ابعاد مختلف آن پرداخته شده است. علاوه بر این، در حال حاضر، «پیشگیری از جرم» یکی از مفاهیم کلیدی در ادبیات علوم جنایی بوده و جایگاه مهمی در سیاست جنایی دارد. این مفهوم که از دهه هفتاد خورشیدی‏ به ادبیات علوم جنایی ایران راه یافت، ‏بویژه از بعد بنیان¬های نظری، در محافل دانشگاهی و حتی مجامع سیاست‏گذاری و اجرایی موضوعی‏ شناخته شده به شمار می‏آید. از جنبه دانشگاهی، پیشگیری از جرم موضوع‏ درس کلاس¬ها در دانشگاه¬های گوناگون است و از جنبه‏ اجرایی و در سطح سیاست‏گذاری هم محل تکلیف بسیاری از دستگاه¬های دولتی است.
در کنار ضرورت¬های نظری، ضرورت¬های عملی نیز پرداختن به موضوع را به¬طور مستقل در قالب یک اثر پژوهشی، توجیه می-نماید که یکی از آنها وضعیت کنونی دستگاه قضایی ایران است؛ توضیح آنکه، دستگاه قضایی ایران در حال حاضر با معضل افزایش ورود پرونده به مراجع قضایی مواجه است که بسیاری از مدیران دستگاه از آن با عنوان «ام¬المصائب»، یاد کرده¬اند. در پژوهش¬های به عمل آمده در قوه¬قضاییه یکی از راهکارهای مقابله با این معضل، پیشگیری از جرم به شیوه¬هایی چون به کار بستن اصل 8 قانون اساسی (در خصوص امر به معروف) در رابطه با نظارت همگانی و نیز تعامل سازنده دستگاه¬های بیرون قوه با قوه در این زمینه دانسته شده است. با توجه به این موضوع، انجام هر پژوهش که به موضوع پیشگیری از جرم بپردازد به جهت موثر بودن در کاهش حجم پرونده، برای دستگاه قضایی کشور، سودمند محسوب می-شود.
در نهایت به¬عنوان ضرورتی دیگر باید افزود دانستن سیاست جنایی پیشگیرانه از منظر امام علی از آن جهت ضروری است که نگاه به قوانین جزایی ایران نشان می¬دهد بسیاری از مقررات موجود در زمینه مجازات¬ها به¬طور مستقیم برگرفته از سیره ایشان است؛ به¬عنوان مثال، زنای زن شوهردار با پسر نابالغ که به موجب ماده 228 قانون مجازات اسلامی (1392) مستوجب یکصد ضربه تازیانه است ، برگرفته از یکی از قضاوت-های امام علی می¬باشد  که بی¬شک در مقوله¬هایی چون تفسیر قوانین با توجه به زمینه¬ها و پیشینه تاریخی آن، قابل استفاده است.
ج- سوال و فرضیات
برای دستیابی به هدف پژوهش یا به عبارت دیگر، مشخص نمودن مسیر پژوهش، یک سوال اصلی و دو سوال فرعی می¬تواند مطرح شود و البته فرضیه¬هایی برای هر یک از آنها ارایه نمود.
سوال اصلی: مهمترین راهکارهای پیشگیری از بزهکاری از نگاه امام علی (ع) کدامند؟
سوالات فرعی: 1- مهمترین تدابیر غیرکیفری در مقابله با بزهکاری از نگاه امام علی(ع) چیست؟
2- مهمترین راهکارهای کیفری در مبارزه با بزهکاری در سیره و روش امام علی (ع) چیست؟
فرضیه اصلی: فرضیه¬ای که در خصوص سوال اصلی می¬توان ارایه داد آن است که به نظر می¬رسد راهکارهای غیرکیفری، مانند مبارزه با ریشه¬های جرم و از بین بردن فرصت¬ها و موقعیت¬های جرم زا و بکارگیری یک سیاست کیفری منطقی و بازدارنده از مهمترین جلوه¬های پیشگیری از بزهکاری و انحراف از نگاه امام علی (ع) است.
فرضیه¬های فرعی: علاوه بر فرضیه¬های اصلی، فرضیه¬های فرعی به شرح زیر نیز قابل طرح هستند:
1- به نظر می¬رسد از بین بردن ریشه¬های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بزهکاری بویژه توجه به کرامت انسانی، نظارت و کنترل بر موقعیت¬های جرم¬زا بویژه در اماکن عمومی و محافظت از آماج¬های بزهکاری، از جمله مهمترین تدابیر امام علی (ع) در مقابله با بزهکاری است.
2- به نظر می¬رسد برخورد کیفری بسیار شدید با مجرمان یقه سفید و سازمان¬یافته و تسامح و تساهل در برخورد با مجرمان عمومی و جرایم کوچک و استفاده از نهادهایی مانند قضازدایی، کیفرزدایی، بزه¬پوشی و امثال آن در جهت تعدیل واکنش کیفری نسبت به این گروه و بازجامعه¬پذیری مجرمان از مهمترین راهکارهای کیفری در مبارزه با بزهکاری از نگاه امام علی (ع) است.