طرح و محاسبه سيستم لوله كشي آب و فاضلاب ساختمان

پيش بيني وسايل بهداشتي مناسب و كافي، توزيع صحيح آب و دفع فاضلاب همواره از مسائل بسيار حائز اهميت در معماري ساختمانها مي باشند كه در صورت عدم كفايت مي توانند مشكلات فراواني براي ساكنين آنها پديد آورند. در اين فصل با چگونگي طراحي صحيح و محاسبات شبكه لوله كشي آب و فاضلاب ساختمان آشنا خواهيم شد.

1-             سيستم آبرساني ساختمان:

اولين قدم در راه آبرساني ساختمانها، تأمين آب سالم و بهداشتي است. آب مصرفي ساختمان ممكن است از آب لوله كشي شهر، چاه، قنات و يا رودخانه تأمين شود. كنترل كيفيت آب از نظر املاح محلول، رنگ، بو و مزه و باكتريهاي موجود در آن از لخاظ بهداشتي واجد اهميت حياتي است. اين مهم درمورد آب شهر توسط سازمان ذيربط متداوماً انجام مي پذيرد، ولي در صورتيكه آب مصرفي ساختمان بطور اختصاصي از منابعي نظير چاه ، قنات و رودخانه تأمين شود، بايد قبلا ويژگيهاي آن از نقطه نظرهاي مزبور را اساس دستورالعملها و مقررات مدون مورد تدقيق و بررسي قرار گرفته نسبت به ايجاد كيفيت مطلوب اقدامات مقتضي بعمل آيند.

مشخصات آب- اين مشخصات را مي توان به سه دسته فيزيكي، شيميايي و ارگانيك تقسيم نمود:

الف- مشخصات فيزيكي : ويژگيهايي از قبيل دما، رنگ، تيرگي[1]، بو ومزه جزو خواص فيزيكي آب آشاميدني محسوب مي‌شوند. تمام اين خواص غير از دما، از طريق مطالعه روي نمونه آب مورد نظر، در آزمايشگاه مورد تدقيق قرار مي گيرند. تيرگي آب كه مربوط به گل و لاي معلق در آن است، در سيستم آمريكايي بر حسب قسمت در ميليون (ppm) [2] مواد معلق در آب كه معادل ميلي گرم در ليتر مي باشد، بيان مي گردد. مثلاً اگر ميزان مواد معلق در آب برابر 10 ppm باشد، آب در ليوان به صورت غبارآلود ديده مي‌شود. تيرگي مناسب براي آب معمولا 5 ppm است. رنگ آب نيز كه از نظر مصرف كننده واجد اهميت مي باشد، پس از خارج كردن گل و لاي موجود در آن ( از طريق سانتريفوژ) و در قياس با رنگ استاندارد و مجاز اندازه گيري مي‌شود. بو و مزه آب كه مربوط به مواد آلي و يا تركيبات شيميايي آن است بايد بطور كامل برطرف گردد تا آب قابل شرب شود.

ب- مشخصات شيميايي – خواص شيميايي آب مصرفي از نظر ميزان سختي، درجه اسيدي (pH )، مقدار آهن و منگنز وساير فلزات ، با تكنيكهاي آزمايشگاهي مورد بررسي قرار مي گيرند. مقدار كل فلزات موجود در آب نبايد از 1000 ppm و در بعضي موارد از 500ppm تجاوز نمايد. جدول A-5 ميزان حداكثر مجاز مواد شيميايي موجود در آب را بر حسب ppm  نشان مي‌دهد.


درجه سختي آب در سيستم آمريكايي از روي ميزان كربنابت كلسيم[1] موجود در آب بر حسب ppm تعيين مي‌شود. بالا بودن ميزان سختي آب باعث نزول كيفيت و ميزان مقبوليت آن از نظر مصارف مختلف خواهد شد. مثلاً صابون در آبي كه سختي آن زياد باشد خوب كف نمي كند و لذا مصرف آن بيشتر مي‌شود. در مورد وسايل و اجزاء سيستم رمايش از قبيل ديگ و رادياتور و غيره كه تشكيل رسوب روي جدار داخلي آنها باعث كاهش قدرت انتقال حرارتشان مي شود، ميزان كربنات كلسيم آب بايد خيلي كمتر از 150 ppm باشد. از طرف ديگر ، آبي كه درجه سختي آن كمتر از 30 ppm باشد براي آشاميد چندان گوارا نيست، لذا در مورد آب آشاميدني ميزان سختي آب نبايد از اين حد تنزل كند. ميزان تمركز يون هيدروژن كه بعنوان pH ناميده شده و خاصيت اسيدي آب با آن سننجيده مي شود، يكي ديگر از موارد قابل بررسي است. چنانچه عدد pH آب برابر 7 باشد طبيعي است، كمتر از آن نشان دهنده خاصيت اسيدي و بيشتر از آن نشانه خاصيت قليايي آب است. آبي كه داراي خاصيت اسيدي باشد مي تواند سبب خودگي لوله ها گردد. براي اندازه گيري pH آب از معرفهاي شيميايي استفاده مي‌شود. ميزان تمركز آهن و منگنز آب وقتي بيش از 0.3 ppm باشد ممكن است رنگ لباس را تغيير دهد و اگر افزون بر 0.2 ppm باشد براي بيشتر مصارف صنعتي مناسب نيست.

ج- خواص ارگانيك- در آهاي طبيعي همواره تعداد بسيار زيادي موجودات تك سلولي از قبيل انواع باكتري، پلانكتون و جلبك زندگي مي‌كنند كه برخي از آنها مي توانند موجد انواع بيماريهاي عفوني در انسان يا حيوان باشند. تشخيص و تعيين ميزان ارگانيسم هاي ميكروبي موجود در آب، از طريق يك سلسله آزمايشات دقيق باكتريولوژيكي و بيولوژيكي روي نمونه‌هاي استاندارد صورت مي گيرد.