عدالت درتمام شئون حیات و هستی انسان ، و شاید باید گفت. در گستره کلی افرینش،چه در عرصه تکوین و چه در میدان تشریع ، پایه ، اساس، اصل ، مبنا و میزان ،و قاعده است. علاوه بر پزوهش فقهی در زمینه موضوع بحث معنی و مفهوم قاعده عدالت ، تقوی ، فسق ، مروت ، حسن ظاهر ، ملکه ،عدالت و اقوال و دلایل ان و طرق اثبات قاعده عدالت در فقه امامیه و چگونگی و تقسیمات آن به طور مفصل مورد بررسی قرار گرفته است .به هر حال با توجه به گستر دگی و پر اکندگی بحث سعی شده است حتی المقدور تمام مطا لب در چهار فصل تهیه گردد.واز میان مواردی که بر رسی شد در قاعده عدالت از نظر فقهی همه فقهاء قائل به این بودند که در مفتی ،قاضی،امام جمعه وجماعت وامام مسلمین عدالت در انها شرط است.ولی بعضی گفته اند که در راوی ،شاهد،وصی،اجیر،متولی وقف،قیم بر اطفال عدالت شرط نیست.
کلمات کلیدی: عدل،عدالت فقهي ،تقوی،عدالت اخلاقي ،قرآن
چکيده 1
فصل اول :كليات و مفاهيم
بخش اول: كليات 2
1-1-1- مقدمه 2
1-1-2-بيان مساله 4
1-1-3-پيشينه تحقيق 5
1-1-4-سوالات تحقيق 6
1-1-5-فرضيه هاي تحقيق 6
1-1-6-اهداف تحقيق 6
1-1-7-روش تحقيق 7
1-1-8-ضرورت تحقيق 7
1-1-9- ساختار تحقيق 7
بخش دوم: مفاهيم 8
1-2-1-معني لغوي عدالت 8
1-2-1-2- واژه هایی که درمعنی عدال لغوی به کار رفته اند 9
1-2-1-3-عدالت در اصطلاح علماء فقه 11
1-2-1-4-تعريف فقهي عدالت 15
1-2-1-5- عدالت از ديدگاه علما وانديشمندان 22
1-2-1-6- سابقه تاریخی عدالت درانسان 25
1-2-2-انواع عدالت 27
1-2-3- عدالت فقهی وکلامی 30
1-2-4-عدالت در معنای عرفی33
1-2-5-ثبات و تغییر احکام اسلام33
1-2-6- موضوع له عدل و ظلم، موضوع امر ونهی به عدل و ظلم 35
1-2-7- نسبت بین عدالت فقهی و اخلاقی 36
فصل دوم: عدالت به عنوان قاعده فقهی
2-1- بخش اول : عدالت به عنوان قاعده فقهی 39
2-1-1-دیدگاه فقها در مسئله عدالت 40
2-1-2-راههای احراز عدالت ووثاقت 45
2-1-3- مراتب جرح 46
2-2-1- بخش دوم :اهمیت عدالت به عنوان قاعده 47
2-2-2- فقهای شیعه ، و عنصر عدالت 48
2-2-3- ضابطه قاعده فقهی و تطبیق آن بر قاعده عدالت 48
2-2-4- تقسیمات و اطلاقات عدالت 49
2-2-5- نظریات مطرح در قاعده عدالت 51
2-2-6- اقسام قاعده فقهی و تبیین نوع قاعده عدالت 56
2-2-7- مراتب قاعده عدالت 59
2-2-8- اطلاق و نسبیت عدالت 62
2-2-9- امضایی و تاسیسی بودن عدالت 63
2-2-10- توانایی بشر در فهم مصادیق عدالت 65
2-2-11- نقش عدالت اجتماعي 73
2-2-12- عدالت در امام جماعت 75
2-2-13-بینه یا شهادت گفتاری دو مرد عادل76
2-2-14- خبر واحد ثقه 78
فصل سوم:عدالت فقهی از نظر قرآن
3-1-بخش اول :عدالت فقهی از نظر قرآن 80
3-1-1- ادله قاعده عدالت 80
3-1-1-1- کتاب 80
3-1-1-2-سنت 81
3-1-1-3- اجماع 82
3-1-1-4-عقل 82
3-1-1-5- سیره عقلاء 82
3-1-2- عدل اجتماعی در آیات قرآن 83
3-1-3- عدل؛ هدف نبوت و مبنای معاد 83
3-1-4- عدل اخلاقی در آیات قرآن 83
3-1-5- عدل تکوینی در آیات قرآن 84
3-1-6-عدل تشریعی در آیات قرآن 84
3-1-7-رابطه عدل با دیگر اصول دین از نظر قرآن 85
فصل چهارم: بررسی موارد شرط قاعده عدالت
4-1- بررسی موارد شرط قاعده عدالت 87
4-1-1- بررسی شرط عدالت در قاضی 87
4-1-2- بررسی شرط عدالت در قاضی تحکیم 88
4-1-3- بررسی شرط عدالت در شاهد 88
4-1-4- بررسی شرط عدالت در طلاق 92
4-1-5- بررسی شرط عدالت در امام مسلمین در دوره غیبت 93
4-1-6- بررسی شرط عدالت در امر ولی و قیم بر اطفال 94
4-1-7- بررسی شرط عدالت در متولی وقف 94
4-1-8- بررسی شرط عدالت در امر به معروف و نهی از منکر 95
نتیجه گیری 97
پیشنهادات 100
فهرست منابع