دانلود تحقيق درس اصول فقه ۱: مشتق ۷۰ ص فرمت WORD

امر سيزدهم  : از مقدمات بحث اصول
«مشتق»
(1) – يكي از مباحث دقيق و مفصل، بحث مشتق است. در بحث مذكور، يك جهت مورد اتفاق و يك جهت محل اختلاف هست اما مسأله مورد اتفاق:
1- الف : اگر ذاتي - زيد- تلبـّس به مبدئي- ضرب- دارد مثلاً زيد تلبـّس به مبدأ دارد و مشغول ضرب هست و ما به لحاظ حالي كه اشتغال به زدن دارد، عنوان ضارب را بر او منطبق كرده و بگوئيم « زيد ضارب» بلااشكال، استعمال آن مشتق، حقيقي است بنابراين :
« لا خلاف في كون المشتق حقيقه في المتلبس بالمبدأ في الحال»
ب: چنانچه ذاتي - زيد - در آينده مي خواهد تلبس به مبدئي مانند ضرب پيدا كند ولي به لحاظ اين كه آن فرد اشتغال به ضرب، پيدا مي كند، اكنون عنوان ضارب را بر او نمائيم و بگوئيم « زيد ضارب» بلا اشكال، استعمال آن مشتق، مجازي است نه حقيقي.
مثال ديگر: چنانچه به فردي كه در دانشكدة پزشكي تحصيل مي كند و بنا هست كه پنج سال ديگر، دكتراي طب، اخذ كند، اكنون بر او عنوان دكتر و طبيب اطلاق نمائيم، مسلماً استعمال آن مشتق، مجازي است نه حقيقي بنابراين : « لاخلاف في كون المشتق مجازاً فيما لم يتلبس بالمبدأ بعد»
2- اما مسأله مورد اختلاف و محل نزاع : اگر ذاتي- زيد- سابقاً تلبس به مبدئي - ضرب- داشته ولي اما اكنون به لحاظ تلبس قبلي بخواهيم عنوان مشتق را بر او تطبيق نمائيم و بگوئيم « زيد ضارب اليوم» اين محل اختلاف و نزاع هست كه آيا استعمال آن مشتق، مجازي است يا حقيقي لذا محل بحث ما اين است كه :
آيا مشتق، حقيقت است در ما تلبس‌ بالمبدأ في الحال يا اعم است از ما تلبس بالمبدأ في الحال كه شامل ما انقضي عنه المبدأ هم بشود.
قبل از ورود به بحث و بيان اقوال بايد مقدماتي را بيان كنيم كه اينك به توضيح آنا مي پردازيم.
امر اول : معناي مشتق
(1) – در ادبيات، مشتق را چنين تعريف كرده اند «بانه لفظ مأخوذ من لفظ آخر مع اشتماله علي حروفه و موافقته معه في الترتيب او مطلقاً» بنابراين هر لفظي كه مأخوذ از لفظ ديگري باشد، داراي عنوان مشتق هست مثلاً فعل ماضي، مشتق است زيرا از مصدر، اخذ شده فعل مضارع مشتق است چون از فعل ماضي، مأخوذ است و همچنين افعال امر و نهي هم مشتق هستند زيرا از فعل مضارع گرفته شده اند پس در ادبيات، عنوان مشتق، عام است.