فهرست
چکیده................................................................................................................................. 1
فصل اول: کلیات پژوهش
۱-۱ مقدمه........................................................................................................................... 2
۲-۱-بیان مسئله.................................................................................................................... 5
۳-۱-اهمیت و ضرورت پژوهش......................................................................................... 17
۴-۱-اهداف پژوهش........................................................................................................... 18
۱-۴-۱ اهداف اصلی:.......................................................................................................... 18
۲-۴-۱-اهداف فرعی:......................................................................................................... 18
۵-۱-فرضیه‌های پژوهش..................................................................................................... 19
۱-۵-۱ فرضیه‌های اصلی:.................................................................................................... 19
۲-۵-۱-فرضیه‌های فرعی:................................................................................................... 19
۶-۱-تعاریف نظری و عملیاتی............................................................................................ 20
۱-۶-۱-تعاریف نظری:....................................................................................................... 20
استرس.............................................................................................................................. 20
اضطراب............................................................................................................................ 20
افسردگی........................................................................................................................... 20
کیفیت زندگی..................................................................................................................... 20
حس انسجام...................................................................................................................... 21
درد................................................................................................................................... 21
اقتصاد زیست انرژی........................................................................................................... 21
۲-۶-۱-تعاریف عملیاتی..................................................................................................... 22
استرس.............................................................................................................................. 22
افسردگی........................................................................................................................... 22
اضطراب............................................................................................................................ 22
کیفیت زندگی..................................................................................................................... 22
حس انسجام...................................................................................................................... 22
میزان شدت ضایعات.......................................................................................................... 23
درد................................................................................................................................... 23
اقتصاد زیست انرژی........................................................................................................... 23
فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش
۱-۲-مقدمه........................................................................................................................ 24
۲-۲-پیشینه نظری............................................................................................................... 25
1-2-2-لیکن پلان.............................................................................................................. 25
۲-۲-۲-سبب شناسی.......................................................................................................... 25
3-2-2-تظاهرات بالینی لیکن پلان....................................................................................... 26
الف. لیکن پلان پوستی:....................................................................................................... 26
ب: لیکن پلان مخاطی:........................................................................................................ 27
4-2-2-بیماری‌زایی و هیستوپاتولوژی.................................................................................. 28
5-2-2-تشخیص افتراقی.................................................................................................... 29
1-5-2-2-پتانسیل بدخیمی بیماری لیکن پلان دهانی............................................................. 32
6-2-2-درمان و پیش‌آگهی................................................................................................. 33
۳-۲-استرس...................................................................................................................... 35
1-3-2-نشانه‌های استرس.................................................................................................... 35
1-1-3-2-نشانه‌های فیزیولوژیک......................................................................................... 36
2-1-3-2- نشانه‌های ذهنی................................................................................................. 36
3-1-3-2- نشانه‌های رفتاری............................................................................................... 37
۲-۳-۲-منابع استرس.......................................................................................................... 37
3-3-2-انواع مدل‌های استرس............................................................................................. 38
• مدل مبتنی بر پاسخ........................................................................................................... 38
•مدل مبتنی بر محرک.......................................................................................................... 39
•مدل تعاملی...................................................................................................................... 39
4-3-2-عوامل روانی اجتماعی تعدیل‌کننده استرس................................................................ 40
1-4-3-2- حمایت اجتماعی............................................................................................... 40
2-4-3-2-احساس کنترول فردی......................................................................................... 40
3-4-3-2-شخصیت مقاوم.................................................................................................. 41
4-4-3-2-الگوی رفتاری نوع A و نوع B.......................................................................... 41
5-3-2-کاهش واکنش به استرس: مهار استرس...................................................................... 42
1-5-3-2- روش‌های دارویی.............................................................................................. 42
2-5-3-2-روش‌های روان‌شناختی....................................................................................... 42
1-2-5-3-2-رویکردهای متمرکز بر روش‌های رفتاری.......................................................... 43
۱. آرمش و شرطی شدگی کلاسیک...................................................................................... 43
۲. پسخوراند زیستی........................................................................................................... 43
۳. الگوبرداری.................................................................................................................... 44
2-2-5-3-2-رویکردهای متمرکز بر فرایندهای شناختی......................................................... 44
•درمان عقلانی – عاطفی (RET)....................................................................................... 45
•درمان شناختی.................................................................................................................. 45
•روش آموزش ایمن‌سازی در برابر استرس........................................................................... 46
3-2-5-3-2-روش‌های مکمل............................................................................................. 47
•مراقبه............................................................................................................................... 47
•هیپنوتیزم.......................................................................................................................... 48
۴-۲-اضطراب.................................................................................................................... 48
1-4-2-انواع اضطراب........................................................................................................ 49
2-4-2-نظریه‌های اضطراب................................................................................................. 50
1-2-4-2- نظریه زیست‌شناختی.......................................................................................... 50
2-2-4-2-نظریه‌های روانکاوی............................................................................................ 51
3-2-4-2-نظریه‌های رفتاری اضطراب.................................................................................. 53
4-2-4-2-نظریه شناختی اجتماعی....................................................................................... 53
5-2-4-2-نظریه‌های شناختی اضطراب................................................................................. 54
6-2-4-2-نظریه‌های انسان‌گرا و وجودگرا اضطراب.............................................................. 55
3-4-2-نشانه‌های اضطراب................................................................................................. 56
۵-۲-افسردگی................................................................................................................... 57
1-5-2-ویژگی‌های افسردگی.............................................................................................. 57
۲-۵-۲-انواع افسردگی....................................................................................................... 59
3-5-2-دیدگاه‌ها و نظریه‌های افسردگی............................................................................... 59
1-3-5-2- نظریه‌های زیست‌شناختی.................................................................................... 60
2-3-5-2-دیدگاه روانکاوی................................................................................................ 60
3-3-5-2-دیدگاه یادگیری.................................................................................................. 61
4-3-5-2-دیدگاه شناختی................................................................................................... 62
•الگوی تحریف شناختی بک............................................................................................... 63
•الگوی فشارهای زندگی..................................................................................................... 64
۶-۲ کیفیت زندگی............................................................................................................. 65
1-6-2-تعریف کیفیت زندگی............................................................................................. 65
2-6-2- ابعاد کیفیت زندگی................................................................................................ 67
3-6-2-نظریه‌های کیفیت زندگی.......................................................................................... 68
1-3-6-2-نظریه سلسه‌مراتب مزلو....................................................................................... 68
2-3-6-2-نظریه ادراکی فرانس........................................................................................... 69
4-6-2-بهبود کیفیت زندگی................................................................................................ 69
۷-۲ حس انسجام............................................................................................................... 70
1-7-2-پیامدهای احساس انسجام........................................................................................ 71
۲-۷-۲-رشد و ثبات حس انسجام....................................................................................... 72
۸-۲-اقتصاد زیست انرژی................................................................................................... 73
1-8-2-درمان‌های مکمل و جایگزین................................................................................... 73
۲-۸-۲-انرژی پزشکی........................................................................................................ 74
* کالبدهای ارتعاشی........................................................................................................... 80
3-8-2- درمان‌های روان ـ تنی انرژی مبنا............................................................................. 84
فرایند همسویی.................................................................................................................. 86
4-8-2-اقتصاد زیست انرژی............................................................................................... 90
اولین سطح: اقتصاد تن........................................................................................................ 91
دومین سطح: اقتصاد روایت................................................................................................. 91
سومین سطح: اقتصاد رابطه................................................................................................... 93
سطح چهارم: اقتصاد قصد.................................................................................................... 93
1-4-8-2-سطوح اقتصاد زیست – انرژی............................................................................. 94
- اصلاح زيست آهنگ....................................................................................................... 96
- تعدیل محیطی................................................................................................................. 96
- مداخلات شناختی –رفتاری.............................................................................................. 97
- انتشارمکانی.................................................................................................................... 98
- انتشارهای غیر مکانی....................................................................................................... 99
2-4-8-2-پاسخ‌های سیستمیک به روش‌های زیست انرژیایی............................................... 100
1-2-4-8-2-سازوکارهای درون/میان فردی....................................................................... 101
شرطی شدگی کنشگر........................................................................................................ 103
شرطی شدگی انتزاعی....................................................................................................... 103
شرطی شدگی ایمن و روان عصب ایمنی‌شناسی.................................................................. 103
نظام باورها...................................................................................................................... 104
پاسخ آرمش..................................................................................................................... 105
2-2-4-8-2- سازوکار فرا فردی....................................................................................... 106
زیست میدان‌های ارتباطی.................................................................................................. 107
تجربه‌ی حضور................................................................................................................ 108
۹-۲-پیشینه پژوهش......................................................................................................... 109
1-9-2- پیشینه پژوهش در داخل کشور............................................................................. 109
۲-۹-۲-پیشینه پژوهش در خارج از کشور.......................................................................... 110
فصل سوم :روش پژوهش
مقدمه.............................................................................................................................. 114
3-1-روش تحقيق............................................................................................................ 115
2-3 جامعه آماری............................................................................................................. 115
3-3 نمونه و شیوه نمونه‌گیری............................................................................................. 115
شرایط خروج آزمودنی‌ها از این پژوهش............................................................................ 116
4-3 روش و ابزار جمع‌آوری داده‌ها................................................................................... 116
فرم کوتاه پرسشنامه حس انسجام آنتونوسکی....................................................................... 116
پرسشنامه کیفیت زندگی (فرم کوتاه) .................................................................................. 117
پرسشنامه DASS 42...................................................................................................... 117
مقیاس شدت دیداری درد................................................................................................. 118
چک لیست میزان شدت ضایعات....................................................................................... 118
5-3 شیوه اجرای پژوهش.................................................................................................. 119
6-3 شیوه تجزیه‌وتحلیل داده‌ها پژوهش.............................................................................. 121
7-3 ملاحظات اخلاقی..................................................................................................... 121
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های پژوهش
مقدمه.............................................................................................................................. 123
1-4 آمار توصیفی............................................................................................................. 124
2-4 بررسي پيش فرض‌هاي آماري.................................................................................... 128
3-4 بررسی نتایج فرضیه های پژوهش............................................................................... 129
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
مقدمه.............................................................................................................................. 147
1-5-بحث پیرامون تبین فرضیه های پژوهش...................................................................... 148
فرضیه فرعی اول.............................................................................................................. 148
۲-۵-جمع بندی و نتیجه‌گیری............................................................................................ 165
۳-۵-محدودیت های پژوهش............................................................................................ 166
۴-۵-پیشنهاد های پژوهشی............................................................................................... 167
۵-۵- پیشنهاد های کاربردی.............................................................................................. 167
فهرست منابع و ماخذ...................................................................................................... 169
پیوستها
پیوست 1: پرسشنامه اطلاعات شخصی............................................................................... 182
پیوست2: پرسشنامه استرس اضطراب افسردگی................................................................... 182
پیوست3: کیفیت زندگی 36 سوالی (SF-36)...................................................................... 188
پیوست4: پرسشنامه حس انسجام....................................................................................... 190
جلسات اقتصاد زیست انرژی............................................................................................ 193
فهرست جداول
جدول 3-1 دیاگرام طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل. 115
جدول شماره 3-2 محتوای جلسات آموزش درمان مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی برگرفته از پروتکا اجرایی و آموزشی در دانشگاه پزشکی کالیفرنیا آمریکا (2012) و گلی (2010) 119
جدول 4-1 میانگین و انحراف استاندارد داده جمعیت شناختی سن در آزمودنی‌های پژوهش... 124
جدول4-2 فراوانی و درصد فراوانی متغییر تحصیلات مربوط به آزمودنی‌های پژوهش... 124
جدول 4-3 ميانگين و انحراف استاندارد متغیر درد و شاخص‌های ضایعه دهانی در گروههاي آزمايش و گواه 125
جدول 4-4 ميانگين و انحراف استاندارد متغیر کیفیت زندگی و مولفه های آن در گروههاي آزمايش و گواه 126
جدول 4-5 ميانگين و انحراف استاندارد متغیرهای استرس، افسردگی، اضطراب و انسجام زندگی در گروههاي آزمايش و گواه 127
جدول4-6 آزمون شاپیرو ویلکز جهت ارزیابی نرمال بودن توزیع نمرات متغیرهای پژوهش در مرحله پیش‌آزمون 129
جدول 4-7 آزمون لوین برای بررسی همگنی واریانس گروه‌های همپراش و وابسته. 130
جدول 4-8 آزمون باکس برای بررسی همگنی ماتریس واریانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر استرس 130
جدول 4-9 آزمون لامبدای ویلکز برای بررسی اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی.. 130
جدول 4-10 آزمون کرویت موچلی برای بررسی اعتبار مدل اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر استرس 131
جدول 4-11 تحليل واريانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر استرس با سه اندازه گيري پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری.. 131
جدول 4-12 آزمون تعقیبی LSD برای مقایسه ی اثربخشی مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر استرس در سری زمانی 132
جدول 4-13 آزمون لوین برای بررسی همگنی واریانس گروه‌های همپراش و وابسته. 132
جدول 4-14 آزمون باکس برای بررسی همگنی ماتریس واریانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر افسردگی.. 133
جدول 4-15 آزمون لامبدای ویلکز برای بررسی اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی.. 133
جدول 4-16 آزمون کرویت موچلی برای بررسی اعتبار مدل اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر افسردگی 133
جدول 4-17 تحليل واريانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر افسردگی با سه اندازه گيري پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری.. 134
جدول 4-18 آزمون تعقیبی LSD برای مقایسه ی اثربخشی مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر افسردگی در سری زمانی 134
جدول 4-19 آزمون لوین برای بررسی همگنی واریانس گروه‌های همپراش و وابسته. 135
جدول 4-20 آزمون باکس برای بررسی همگنی ماتریس واریانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر اضطراب 135
جدول 4-21 آزمون لامبدای ویلکز برای بررسی اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی.. 136
جدول 4-22 آزمون کرویت موچلی برای بررسی اعتبار مدل اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر اضطراب 136
جدول 4-23 تحليل واريانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر اضطراب با سه اندازه گيري پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری.. 137
جدول 4-24 آزمون تعقیبی LSD برای مقایسه ی اثربخشی مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر اضطراب در سری زمانی 137
جدول 4-25 آزمون لوین برای بررسی همگنی واریانس گروه‌های همپراش و وابسته. 138
جدول 4-26 آزمون باکس برای بررسی همگنی ماتریس واریانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر کیفیت زندگی.. 138
جدول 4-26 آزمون لامبدای ویلکز برای بررسی اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی.. 139
جدول 4-27 آزمون کرویت موچلی برای بررسی اعتبار مدل اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر کیفیت زندگی 139
جدول 4-28 تحليل واريانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر کیفیت زندگی با سه اندازه گيري پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری.. 139
جدول 4-29 آزمون تعقیبی LSD برای مقایسه ی اثربخشی مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر کیفیت زندگی در سری زمانی 140
جدول 4-30 آزمون لوین برای بررسی همگنی واریانس گروه‌های همپراش و وابسته. 141
جدول 4-31 آزمون باکس برای بررسی همگنی ماتریس واریانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر انسجام زندگی.. 141
جدول 4-32 آزمون لامبدای ویلکز برای بررسی اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی.. 141
جدول 4-33 آزمون لوین برای بررسی همگنی واریانس گروه‌های همپراش و وابسته. 142
جدول 4-34 آزمون باکس برای بررسی همگنی ماتریس واریانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر ضایعات دهانی.. 142
جدول 4-35 آزمون لامبدای ویلکز برای بررسی اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی.. 143
جدول 4-37 آزمون لوین برای بررسی همگنی واریانس گروه‌های همپراش و وابسته. 143
جدول 4-38 آزمون باکس برای بررسی همگنی ماتریس واریانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر شدت درد. 144
جدول 4-39 آزمون لامبدای ویلکز برای بررسی اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر شدت درد 144
جدول 4-40 آزمون کرویت موچلی برای بررسی اعتبار مدل اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر شدت درد 144
جدول 4-41 تحليل واريانس اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر شدت درد با سه اندازه گيري پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری.. 145
جدول 4-45 آزمون تعقیبی LSD برای مقایسه ی اثربخشی مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر شدت درد در سری زمانی 145
چکیده
لیکن پلان دهانی یک بیماری شایع ایمونولوژیک التهابی مزمن پوستی- مخاطی می‌باشد، که علت آن هنوز به‌درستی شناخته‌نشده است، اما عواملی همچون ژنتیک، مواد دندانپزشکی، عفونت‌های ویروسی، داروها و استرس برای آن ذکرشده است.هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه مبتنی بر اقتصاد زیست انرژی بر استرس، اضطراب، افسردگی، کیفیت زندگی، حس انسجام، میزان درد و شدت ضایعات در بیماران لیکن پلان دهانی می‌باشد.این پژوهش یک تحقیق نیمه آزمایشی بر اساس طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون با یک گروه آزمایش و یک گروه کنترول است. که بر اساس نمونه‌گیری هدفمند از بین بیماران لیکن پلان دهانی با ضایعات زخمی شونده و آتروفیک که در نیم سال دوم ۹۷ و سه ماه اول ۹۸ به بخش تشخیص دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مراجعه نمودند، انجام گرفت. ۳۰ نفر بیماران واجد شرایط به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترول قرار گرفتند. هردو گروه تحت معاینه کلینیکی و تعیین شدت ضایعه و شدت درد قرار گرفتند همچنین از هردو گروه، توسط پرسشنامه‌های استرس- اضطراب- افسردگی، کیفیت زندگی و حس انسجام پیش‌آزمون به عمل آمد. سپس گروه آزمایش در ۸جلسه دوساعته هفتگی تحت آموزش اقتصاد زیست انرژی قرار گرفتند اما گروه کنترول هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. پس از انجام مداخله از هر سه گروه پس‌آزمون و یک ماه بعد پیگیری به عمل آمد. داده‌های حاصل توسط نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۲، به روش تحلیل کوواریانس (ANOVA) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج، میانگین نمرات استرس، اضطراب، افسردگی، کیفیت زندگی و شدت درد گروه آزمایش با گروه کنترول تفاوت معناداری دارند(۰۵/۰>P). بنابراین مداخله اقتصاد زیست انرژی می‌تواند به‌عنوان روش مؤثری برای کاهش استرس، اضطراب، افسردگی ، افزایش کیفیت زندگی و کاهش درد در بیماران لیکن پلان دهانی موردتوجه قرار گیرد.