دانلود تحقیق نگرش بر سیر تاریخی و تطبیقی موقعیت زنان در ایران با فرمت ورد docx

قالب ورد و قابل تغییر

24 صفحه

چکیده:
با نگرش تاریخی به سیر تطبیقی حقوق زن می توان دریافت که در میان اعراب جاهلی و ایران باستان، نظام پدرسالاری حاکم بوده است. مردان جامعه، زن را به دلیل ارزش اقتصادیش استثمار می کردند; ولی پس از ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان و ورود آن به سایر ممالک، تساوی برخی حقوق زن با مرد مانند تعالی انسان، تکامل در انسانیت و عمل صالح مطرح شد و زن نه تنها در این حقوق با مرد برابر گردید; بلکه به دلیل الطاف خفیه خاصی که اسلام، قرآن و دینداران واقعی به جنس زن دارند، زن عامل آرامش روح و تعالی فکر معرفی و رعایت حقوق او بسی مقدمتر از مردان گردید. برخی از آیات قرآن بیانگر حقوق حقه فردی و اجتماعی زنان مانند استقلال اقتصادی زنان، مالکیت زن و تعالی در علم، فکر و اندیشه است.

کلیدواژه ها: زن، حقوق زن، زن ساسانی، پدرسالاری
«امروز زنان در جمهوری اسلامی، همدوش مردان در تلاش سازندگی خود و کشور هستند و این است معنای آزادزنان و آزادمردان، نه آنچه در زمان شاه مخلوع گفته می شد که آزادی آنان در حبس و اختناق و آزار و شکنجه بود. اینجانب به زنان توصیه می کنم که رفتار زمان طاغوت را فراموش کنند و ایران عزیز را که از آن خودشان و فرزندانشان است، بطور شایسته بسازند که با همت همه قشرها از وابستگی ها به تمام ابعادش نجات یابیم. (1) »

تا کنون بالغ بر صدها جلد کتاب و هزاران صفحه مقاله در باره زن نوشته شده، اما درباره مرد کسی قلم به دست نگرفته است.

راستی چرا اینقدر درباره زن سخن گفته اند، قلم زده اند و گاه گریبان دریده اند؟ شاید به این دلیل که زن گاهی به عنوان محبوب مورد ستایش شاعران، هنرمندان و داستانسرایان قرار گرفته است; محبوبی که مرد را به اسارت خویش در آورده، یا او را از عشق زمینی به عشق آسمانی هدایت کرده است. در عرصه زندگی، محور گردش چرخ خانواده و در صحنه جامعه عامل پیشرفت و گاه عامل عقب ماندگی بوده است.

نقش زن در جامعه، گرایشهای مختلف او توقعی که زن از خانواده و اجتماع دارد و تصویری که دیگران از نقش او در ذهن دارند و بالاخره محدودیت ها و تنگناهای فرهنگی در زمینه نقش زن در جامعه محصول وقایع و تجربیات گذشته در تاریخ بشری است.

نگرشی تاریخی بر پایگاه اجتماعی اقتصادی زنان ایران
بررسی وضعیت اجتماعی - اقتصادی زنان در ایران حتی به گونه ای عام و اجمالی، کاری بس دشوار است. جامعه ما، جامعه ای کهنسال است که فرازها و نشیبهای بسیار پیموده و رنگها پذیرفته است. برای شناخت چنین جامعه ای، باید دهها و صدها پژوهنده با اتکا به روش علمی و با پی کاوی در منابع و مدارک، سالیان دراز کار و کوشش کنند.

مقاله حاضر موقعیت زنان را در گذشته و حال در مقابل هم قرار داده امکان مقایسه و مطالعه تغییر و تطور آن را فراهم می سازد. این بررسی از دوران مادها (قرن هفتم ق.م) آغاز و به انقراض ساسانیان(2652) ختم می شود.

پایگاه اجتماعی - اقتصادی زن در ایران پیش از اسلام
از موقعیت اجتماعی - اقتصادی زنان در ایران، اطلاعات پراکنده ای در منابع تاریخی به چشم می خورد. این بررسی از دوران مادها (قرن هفتم ق.م) آغاز و به عصر حاضر ختم می شود. در طی تاریخ هزار و پانصد ساله که از آن به عنوان ایران باستان یاد می شود (دوران حکومت مادها، هخامنشیان، اسکندر و سلوکیان، پارت ها و ساسانیان) دین زرتشت به نام «مزده یسنه » که در آغاز هزاره پیش از میلاد در شرق ایران ظهور کرده بود، در سراسر ایران رواج یافت. از ویژگی های جامعه در این دوره، ثبات همراه تغییر است; تغییری که موجب شد نظام دودمانی یا نظام «ویس » اولیه مبتنی بر رسوم پدرسالاری، بر اثر برخورد آریاها با تمدن بومی، بویژه تمدن مادها، راه تطور در پیش گیرد و بتدریج نظام شاهی و دولت متمرکز، بازار و پیشه وری، بازرگانی، روابط پولی و بردگی پدیدار شود و سپس این جریان نیز بتدریج دگرگون گشته، تیول داری، فئودالیسم، اریستوکراسی و غیره ظهور کند.

ویل دورانت ضمن اشاره به عدم تساوی زن و مرد در ایران باستان می نویسد: پس از داریوش، مقام زن مخصوصا در میان طبقه ثروتمندان تنزل پیدا کرد. زنان فقیر چون برای کار کردن ناچار از رفت و آمد در میان مردم بودند، آزادی حضور در خیابانها را برای خود حفظ کردند. در مورد زنان دیگر، گوشه نشینی - بویژه در زمان حیض که اجتناب ناپذیر بود رفته رفته امتداد پیدا کرد و سراسر زندگی اجتماعی آنان را فرا گرفت. زنان طبقات بالای اجتماع جرات آن را نداشتند جز در تخت روان روپوش دار از خانه بیرون بیایند. زنان شوهردار حق نداشتند هیچ مردی، ولو پدر یا برادرشان را ببینند. در نقشهایی که از ایران باستان بر جای مانده هیچ تصویری از زن دیده نمی شود، جز مواردی اندک در حال رقصهای مذهبی! کنیزکان آزادی بیشتری داشتند. زنان حرم شاهی حتی در دوره های اخیر نیز در دربار تسلط فراوان داشتند و در کنکاش با خواجه سرایان و در طرح ریزی وسایل شکنجه با پادشاهان رقابت می کردند. (2)

ظاهرا زنان وابسته به طبقات متوسط و محروم برای امرار معاش و تامین زندگی، دوشادوش مردان در کارهای کشاورزی و دیگر امور اقتصادی شرکت می کردند. و جز زنان طبقات ممتاز، زنان دیگر مجبور به پرده نشینی نبودند. کریستین سن با استفاده از منابع روستایی و غیره می نویسد: (3)

«... اصل تعدد زوجات اساس تشکیل خانواده به شمار می رفت. عده زنانی که مرد می توانست داشته باشد، بستگی به استطاعت او داشت. ظاهرا مردان کم بضاعت، بطور کلی بیش از یک زن نداشتند. رئیس خانواده (کدخدا) از حق ریاست دودمان بهره مند بود. اهتمام در پاکی خون خانواده یکی از صفات بارز جامعه ایران در آن عهد بود. ازدواج با محارم نیز جایز شمرده می شد. تربیت طفل به عهده مادر بود و در صورت احتیاج، پدر طفل، خواهر یا دختر بزرگ خود را به تربیت او می گماشت. حق شوهر دادن دختران به عهده پدر بود و خود دختر در این زمینه حق اظهار نظر نداشت. ازدواج در جوانی صورت می گرفت. در پانزده سالگی معمولا دختران شوهر می کردند. وصلت با مداخله و پایمردی یک نفر صورت می گرفت. مهر را معین می کردند و اختیار تعیین شوهر و حق ازدواج دختر از آن پدر بود; اگر دختر جوانی که در موقع مناسب او را شوهر نداده بودند، ارتباط نامشروع پیدا می کرد، حق نفقه از پدر خود داشت و از بردن ارث محروم نمی شد; مشروط به آنکه آن ارتباط را قطع کند و حتی نفقه اطفالی که از این پیوند نامشروع به دنیا می آمدند، به عهده پدر آن دختر بود. (4) براساس شواهد موجود در هزاره چهارم قبل از میلاد، زن اوقات خود را تماما مصروف اداره خانه و خانواده می کرده است. البته مجلس آرایی و رقاصی نیز در ایران باستان رواج داشته است. زنان با رقصهای به ظاهر مذهبی به زندگی خود نشاط می بخشیدند و گاهی مردان هم در اینگونه شادیها شرکت می کردند. از این دوره نقوش فراوانی از انواع مختلف رقص به جا مانده است. ظروف گلی که از سیلک کاشان به دست آمده، چند زن را در حال رقص نشان می دهد. در نقاط دیگر ایران مثل تپه های ما قبل تاریخ فارس یا تپه ارسنجان، شهر ری و حفاریهای چشمه علی نیز آثاری از این قبیل به دست آمده است که زنان را با لباسهایی در حال انجام حرکات موزون و رقص نشان می دهد. هنوز نظیر این گونه رقصها در قسمتهای جنوبی و مرکزی ایران متداول است. (5)