پيش‌بيني بهزيستي روانشناختي بر اساس تاب‌آوري و اميد به زندگي در بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم

دانلود فایل

با موضوع

پيش‌بيني بهزيستي روانشناختي بر اساس تاب‌آوري و اميد به زندگي

در بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم

فایل بصورت ورد

تعداد صفحات:

135

در زیر بخش هایی از فایل دانلودی را مشاهده میفرمایید:

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1مقدمه................................................................................................................................. 3

2-1 بیان مسئله ......................................................................................................................... 7

3-1 اهميت و ضرورت پژوهش ....................................................................................................11

4-1 اهداف پژوهش................................................................................................................... 14

5-1 فرضيه‌هاي پژوهش............................................................................................................ 15

6-1 تعاریف مفاهيم نظري و عملياتي........................................................................................... 15

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

1-2 ديابت............................................................................................................................. 19

1-1-2 تاریخچه ديابت............................................................................................................ 19

2-1-2 انسولين چگونه در بدن عمل مي‌كند؟.............................................................................. 20

3-1-2 چرا قند خون بايد تنظيم شود؟....................................................................................... 21

4-1-2 مفهوم ديابت ............................................................................................................. 23

5-1-2 انواع ديابت ................................................................................................................. 25

6-1-2 عوامل خطر و غربالگري ديابت...................................................................................... 29

1-6-1-2 عوامل خطر ديابت نوع 1......................................................................................... 30

2-6-1-2 عوامل خطر ديابت نوع 2.......................................................................................... 30

7-1-2 علائم ديابت................................................................................................................ 34

8-1-2 معيارهاي تشخيص ديابت............................................................................................. 34

9-1-2 عوارض بيماري ديابت.................................................................................................. 36

1-9-1-2 عوارض حاد (زودرس) ديابت................................................................................... 36

2-9-1-2 عوارض مزمن (ديررس) ديابت ................................................................................. 38

10-1-2 زخم‌هاي ديابتي......................................................................................................... 41

11-1-2 ورزش و ديابت......................................................................................................... 42

12-1-2 رژيم غذايي و ديابت.................................................................................................. 43

13-1-2 درمان ديابت............................................................................................................... 44

2-2 عوارض چشمي بيماري ديابت........................................................................................... 44

1-2-2 آسيب‌هاي شبكيه چشم (رتينوپاتي)................................................................................ 45

2-2-2 بيماري‌هاي چشم ديابتي (رتينوپاتي)............................................................................... 48

3-2-2 درمان رتينوپاتي ديابتي.................................................................................................. 48

3-2 مفهوم بهزيستي روانشناختي................................................................................................. 49

4-2 مفهوم تاب‌آوري .......................................................................................................................54

1-4-2 عوامل مؤثر بر تاب‌آوري ............................................................................................... 56

2-4-2 مدل‌هاي تاب آوري ...................................................................................................... 58

5-2 مفهوم اميد به زندگي........................................................................................................... 62

6-2 مروري بر پژوهش‌هاي انجام شده ....................................................................................... 69

1-6-2 پژوهش‌هاي انجام شده در رابطه با ارتباط بهزيستي روانشناختي و تاب‌آوري ........................ 69

2-6-2 پژوهش‌هاي انجام شده در رابطه با ارتباط بهزيستي روانشناختي و اميد به زندگي.................. 70

7-2 خلاصه و جمع بندي ........................................................................................................ 71

فصل سوم: روش تحقیق

1-3 روش پژوهش.................................................................................................................... 74

2-3 جامعه آماری..................................................................................................................... 74

3-3 نمونه آماری و روش نمونه گیری....................................................................................... 74

4-3 اطلاعات جمعیت شناختی ................................................................................................. 74

5-3 ابزارهای پژوهش................................................................................................................ 77

1-5-3 مقياس بهزيستي روانشناختي........................................................................................... 77

2-5-3 پرسشنامه تاب‌آوري....................................................................................................... 78

3-5-3 پرسشنامه اميد به زندگي................................................................................................. 79

6-3 ملاحظات اخلاقی.............................................................................................................. 79

7-3 روش اجرا........................................................................................................................ 80

8-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات........................................................................................... 80

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش

1-4 مقدمه............................................................................................................................... 82

2-4 یافته‌های توصیفی .............................................................................................................. 82

3-4 یافته‌های استنباطی............................................................................................................. 86

1-3-4 بررسي فرضیه1 ................................................................................................. 87

2-3-4 بررسي فرضیه 2................................................................................................ 88

3-3-4 بررسي فرضیه فرعي.......................................................................................... 89

4-4 خلاصه فصل.................................................................................................................... 91

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

1-5 خلاصه پژوهش.................................................................................................................. 94

2-5 بحث و نتيجه گيري پيرامون فرضیه‌های پژوهش.................................................................... 95

3-5 نتيجه گيري....................................................................................................................... 104

4-5 محدودیت‌ها و موانع پژوهش............................................................................................... 105

5-5 پیشنهادات پژوهشی........................................................................................................... 106

6-5 پیشنهادات کاربردی........................................................................................................... 107

پیوست‌ها

پيوست شماره (1) پرسشنامه بهزيستي روانشناختي........................................................................ 109

پيوست شماره (2) پرسشنامه تاب‌آوري........................................................................................ 111

پيوست شماره (3) مقياس اميد به زندگي...................................................................................... 113

منابع

الف) منابع فارسی...................................................................................................................... 116

ب) منابع لاتین.......................................................................................................................... 119

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول 1 – 3 اطلاعات جمعيت‌شناختي بر حسب رده سني و رده شغلي بيماران............................... 75

جدول 2 – 3 اطلاعات جمعيت‌شناختي بر سطح تحصيلات و وضعيت مسكن بيماران...................... 76

جدول 3- 3 اطلاعات جمعيت‌شناختي بر حسب وضعيت تأهل و داشتن بيماري غير از ديابت بيماران ديابتي 76

جدول 1-4 مقادیر جمع نمرات ، میانگین ، انحراف استاندارد ، حداقل و حداکثر متغیرهای امید به زندگی ، تاب آوری ، بهزیستی روان شناختی و خرده مقیاسهای مربوطه جهت کل آزمودنی ها به تفکیک جنسیت.... 83

جدول 2-4 مقادیر جمع نمرات ، میانگین ، انحراف استاندارد ، حداقل و حداکثر متغیرهای امید به زندگی ، تاب آوری ، بهزیستی روان شناختی و خرده مقیاسهای مربوطه جهت کل آزمودنی‌ها................................ 84

جدول 3-4 ماتریس همبستگی پیرسون جهت بررسی رابطه بین متغیرهای پژوهش .......................... 85

جدول 4-4 آزمون رگرسیون خطی به روش همزمان ( inter ).................................................... 87

جدول 5 – 4 آزمون رگرسیون خطی به روش همزمان ( inter ).................................................. 88

جدول 6 – 4 اثر پیلایی ، لامبدای ویلکز ، اثر هتلینگ و بزرگترین ریشه روی.................................. 89

جدول 7- 4 تحلیل واریانس چند متغیره برای بررسی تفاوت بهزیستی روان شناختی در مردان و زنان بیمار دیابتی با آسیب شبکیه چشم..................................................................................................................... 90

پيش‌بيني بهزيستي روانشناختي بر اساس تاب‌آوري و اميد به زندگي

در بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم

نگارش: ندا شيباني

چكيده:

پژوهش حاضر با هدف پيش‌بيني بهزيستي روانشناختي بر اساس تاب‌آوري و اميد به زندگي در بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم صورت گرفت. جامعه‌ي آماري اين پژوهش شامل كليه‌ي بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم شهر شيراز در سال 93 كه به بيمارستان چشم پزشكي دكتر خدادوست مراجعه كرده‌اند، بود كه از بين آنها تعداد 100 نفر (46 مرد و 54 زن) از بيماران ديابتي با آسيب شبكيه با استفاده از روش نمونه‌گيري در دسترس انتخاب شدند و با كمك همراهان‌شان يا محقق (به دليل آسيب بينايي و عدم توانايي نوشتن) به تكميل پرسشنامه بهزيستي روانشناختي، پرسشنامه تاب‌آوري و پرسشنامه اميد به زندگي پرداختند. نتايج به دست آمده نشان داد كه متغير تاب‌آوري مي‌تواند بخشي از بهزيستي روانشناختي را در بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم به صورت مثبت پيش‌بيني نمايد. متغير اميد به زندگي نيز مي‌تواند بخشي از بهزيستي روانشناختي را در بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم به صورت مثبت پيش‌بيني كند. همچنين نمرات بهزيستي روانشناختي و ابعاد آن در مردان و زنان، تفاوت معني‌داري نداشتند.

واژه‌هاي كليدي: بهزيستي روانشناختي، تاب‌آوري، اميد به زندگي، بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم.

فصل اول

كليات پژوهش

1-1- مقدمه

ديابت نه تنها به عنوان يك بيماري شايع بلكه يك مشكل بزرگ بهداشتي است كه در دنياي معاصر پراكندگي گسترده‌اي پيدا كرده است. دیابت یا بیماری قند یک اختلال متابولیک (سوخت و سازی) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید انسولین در بدن از بین می‌رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط مکانیزم‌های مختلفی است. دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع دو مقاومت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند (مراسكين، 2012).

در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش می‌یابد از این‌رو میزان قند خون افزایش یافته که به‌آن هایپرگلیسمی می‌گویند. وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد عوارض میکروواسکولار دیابت یا تخریب رگ‌های بسیار ریز در بدن ایجاد می‌شوند که می‌توانند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کنند (شيفر، اندريو، لي و فلايشر، 2011).

رتینوپاتی دیابتی یکی از عوارض بیماری دیابت است که روی چشم ها تأثیر می‌گذارد. رتينوپاتي ديابتي به سه شكل ادم ماكولا (نشت عروقي منتشر و يا موضعي در ماكولا)، تجمع پيشرونده عروقي (میکروآنوریسم، خونریزی‌های داخل شبکیه، خمیدگی عروقی) و انسداد شرياني شبكيه ديده مي‌شود (بويد و همكاران، 2013).

از آنجا كه كنترل نكردن ديابت مي‌تواند با آسيب‌هاي جدي از جمله آسيب به شبكيه چشم همراه باشد، لذا بررسي بهزيستي روانشناختي و عوامل مؤثر بر آن در بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم از اهميت بسزايي برخوردار است.

بهزيستي روانشناختي در دو دهه‌ي اخير در ادبيات پژوهشي به وفور مورد بررسي قرار گرفته است و دامنه‌ي مطالعات آن از حوزه‌ي زندگي فردي به تعاملات اجتماعي كشيده شده است (كول، 2009). بهزيستي روانشناختي به عنوان يكي از جنبه‌هاي مهم بهزيستي به معناي تلاش براي استعلا و ارتقاست که در تحقق استعدادها و تواناييهاي فردي متجلي مي‌شود يا به عبارت ديگر، تلاش براي کمال در جهت تحقق توانايي‌هاي بالقوه‌ي واقعي فرد است (رايف،‌ 1995). الگوها و نظرات مختلفي در خصوص بهزيستي روانشناختي توسط روانشناسان و صاحبنظران حوزه‌ي سلامت روان مطرح شده است. يكي از مهم‌ترين الگوهاي تبيين بهزيستي روانشناختي الگوي رايف و کيز (1995) مي باشد. در اين الگو، بهزيستي روان‌شناختي به عنوان تلاشي براي رسيدن به کمال در جهت تحقق توانايي‌هاي بالقوه واقعي فرد به شمار مي‌رود كه شش مؤلفه‌ي خودپيروي، تسلط محيطی، رشد شخصي، رابطه مثبت با ديگران، هدف و جهت‌گيري در زندگي و پذيرش خود را در بر مي‌گيرد.

خودپيروي به معناي عملكرد فرد بر اساس معيارها و عقايد خويش مي‌باشد، هر چند كه با عرف و رسم و رسوم پذيرفته شده در جامعه متناقض باشد؛ تسلط محيطي به معناي تحت كنترل داشتنِ جهان پيرامون است به طوري كه فرد بتواند تا حد زيادي بر زندگي و محيط اطرافش احاطه داشته باشد؛ رشد شخصي شامل توانايي شكوفا ساختن كليه نيروها و استعدادها و پرورش توانايي‌هاي جديد در شخص است؛ رابطه مثبت با ديگران بر مي‌گردد به برقراري روابط صميمي و نزديك با ديگران ضمن اشتياق داشتن به برقراري چنين روابطي و نيز توانايي عشق ورزيدن به اطرافيان؛ هدف و جهت‌گيري در زندگي به معناي توانايي پيدا كردن معنا در زندگي و هدفمند بودن و تعقيب اهداف است؛ پذيرش خود نيز دربرگيرنده‌ي نگرش مثبت شخص نسبت به خود است كه نه به معناي خودشيفتگي يا عزت نفس بالا، بلكه به معناي احترام به نفسي است كه با دانستنِ نقاط قوت و ضعف خود در فرد صورت مي‌گيرد (ريف و كيز، 1995).

نقش عوامل حمايتي در كمك به افراد براي سازگاري فعالانه با رويدادهاي استرس‌زا همواره مورد توجه پژوهشگران حوزه‌ي روانشناسي بوده است. به طوري كه آنها بر اين باورند كه افراد در برخورد با مشكلات مي‌توانند ضمن مبارزه‌ي سرسختانه، قدرت و ظرفيت تحمل بيشتري را در خود به وجود آورده تا بدين طريق بتوانند بر مشكلات فائق آيند. در دو دهه‌ي اخير پژوهشگران دريافتند كه افراد موفق در برخورد با مسائل استرس‌زا و فشارها در مقايسه با افراد شكننده در برابر مشكلات، داراي خصوصيات و ويژگي‌هاي متفاوتي مي‌باشند كه از اين طريق مي‌توانند فشار كمتري را تحمل كرده و هر چه سريعتر به نقطه‌ي تعدل روحي برسند. يكي از اين ويژگي‌ها در قالب مفهومي با عنوان تاب‌آوري مطرح گرديده است. تاب‌آوري يكي از سازه‌هاي عمده رويكرد روانشناسي مثبت‌گرا مي‌باشد. در سالهاي اخير، اين رويكرد با شعار توجه به استعدادها و توانمندي‌هاي انسان (به جاي پرداختن به اختلالات و ناهنجاريها) مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. تاب‌آوري در برگيرنده مفاهيم مختلف است. اصطلاح تاب‌آوری به صورت‌های مختلف و متنوعی تعریف شده است: مانند توانایی سازگاری موفقیت‌آمیز در مقابل محیط در حال تغییر (داروین، 1989؛ سیچیتی و کوهن، 1995)؛ سرسختی و آسیب‌ناپذیری (آنتونی، 1974؛ کوباسا، 1979؛ مدی و خوشابا، 1994)؛ و سازگاری موفقیت‌آمیز علی‌رغم استرس زیاد و شرایط ناگوار (استوارت، رید و منگهام، 1997). اما همه تعاریف دارای یک توصیف مشترک می‌باشند و آن هم «توانایی بازگشت به حالت اولیه» می‌باشد (به نقل از صحراگرد، 1386).

گارمزی و ماستن (1991) تاب‌آوری را یک فرآیند، توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت‌آمیز علیرغم شرایط چالش‌برانگیز و تهدیدکننده می‌دانند. در تعریفی دیگر، تاب‌آوری یعنی آشکارکردن شایستگی در افراد علیرغم تحت فشار بودن و استرس زیاد است (گارمزی، ماستن و تلگن، 1984). راتر (2001) معتقد است تاب‌آوری، سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است.

اميد به زندگي نيز به عنوان يكي از پيشايندهاي بهزيستي روانشناختي داراي تعاريف گوناگوني است. جنانچه فرانكل (1984) معتقد است هنگامي كه انسان به فعاليت‌هاي مورد علاقه‌اش مي‌پردازد، با ديگران ملاقات مي‌كند، به تماشاي آثار هنري و ادبي مي‌پردازد، و يا به دامان طبيعت پناه مي‌برد، اميد را در خود احساس مي‌كند. همچنين هنگامي كه احساس مي‌كند وجود و هستي‌اش به يك منبع لاينزل پيوند خورده است و خود را متكي به چهارچوب‌ها و تكيه‌گاه‌هاي گسترده و قابل اتكايي مانند مذهب مي‌داند و فلسفه‌اي براي زندگي كردن انتخاب كرده است زندگي را مي‌بيند، آن را در مي‌يابد و احساس مي‌كند.

با توجه به اهميت بررسي پيشايندهاي بهزيستي روانشناختي در بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم، پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسي اثر پيش‌بيني‌كنندگي تاب‌آوري و اميد به زندگي بر بهزيستي روانشناختي بيماران ديابتي با آسيب شبكيه چشم بپردازد.

2-1- بيان مسئله

سازمان بهداشت جهاني (2001)، سلامتي را به عنوان حالتي از بهزيستي کامل جسمي، ذهني و اجتماعي و نه صرفاً نبود بيماري تعريف مي‌کند. به بيان ديگر از نظر اين سازمان، سلامت رواني حالتي از بهزيستي است که در آن فرد به توانايي‌هاي خود، آگاه، با فشارهاي رواني، سازگار و مثمرثمر در کار مفید براي خويش است (سازمان بهداشت جهانی، 2004). به رغم تأکيد فوق بر مسايل مثبت غالباً متخصصان سلامت به قدري بر مشکلات افرادِ دچار بيماري متمرکزند که نيازهاي افراد سالم را فراموش مي‌کنند. به بيان ديگر مراکز سلامت رواني به جاي توجه به جنبه‌هاي مثبت سلامت بيشتر درگير درمان بيماري‌هاي رواني‌اند (پيلگریم، 1997).

دیابت یا بیماری قند یک اختلال متابولیک (سوخت و سازی) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید انسولین در بدن از بین می‌رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد (مراسكين، 2012). بنابراين ديابت جزء بيماري‌هايي است كه سلامت فرد را تهديد كرده و بر ساير اعضاي بدن از جمله چشم تأثير مخرب دارد (بويد و همكاران، 2013).

يكي از آسيب‌هاي چشمي كه ناشي از بيماري ديابت است با نام رتینوپاتی دیابتی شناخته شده است. اين بيماري به طور مستقيم شبكيه چشم را هدف قرار داده و موجب رشد رگ‌هاي خوني غيرطبيعي در آن قسمت مي‌شود. لذا باعث بروز مشكلات جدي در بينايي مي‌گردد (بويد و همكاران، 2013).

بنابر آنچه ذكر شد، لزوم توجه به سلامت جسمي و رواني اين بيماران آشكارتر مي‌گردد. از اين رو، شناخت عوامل تعیین كننده‌ي سلامت روانی افراد از مهم ترین مسائل علوم انسانی در سالهای معاصر است. نظريه‌هايي مانند نظريه‌هاي خودشکوفايي مازلو، کارکرد کامل راجرز و انسان بالغ يا باليدگي آلپورت در شکل‌بندي مفهوم سلامتي روانشناختي، اين فرضيه بنيادي را پذيرفته و از آن بهره جسته‌اند (ريان و دسي، 2001). به دنبال ظهور اين نظريه‌ها و جنبش روانشناسي مثبت که در سلامتي رواني بر وجود ويژگي‌هاي مثبت و رشد توانايي‌هاي فردي تأکيد داشتند، گروهي از روانشناسان به جاي اصطلاح سلامتي رواني از بهزيستي رواشناختي استفاده کرده‌اند. زيرا معتقدند اين واژه بيشتر ابعاد مثبت را به ذهن متبادر مي‌کند (ريف و سنيگر، 1998) و در اين راستا مدلهايی مانند مدل جاهودا مدل بهزيستي ذهني، داينر و مدل شش عاملي بهزيستي روانشناختي ريف (1989) تدوين شده‌اند که در تعريف و تبيين سلامت رواني به جاي تمرکز بر بيماري و ضعف بر توانايي‌ها و داشته‌هاي فرد متمرکز هستند (کومپتون، 2001).

الگوی ریف (1995) است که از مهم‌ترين مدل‌هاي حوزه بهزيستي روان‌شناختي به شمار مي‌رود. در اين ديدگاه بهزيستي به معناي تلاش براي استقلال و ارتقاست که در تحقق استعدادها و توانايي‌هاي فرد متجلي مي‌شود. از اين منظر، فردي که داراي بهزيستي روان‌شناختي است از ويژگي‌هايي مانند عزت نفس، ارتباط‌هاي اجتماعي گسترده، احساس خودکارآمدي و حس استقلال برخوردار است (ريف و سينگر، 1998).

- Maraschin

- Schafer, Andrew, Lee & Fleisher

- Boyd

- Ryff

- autonomy

- environmental mastery

- personal growth

- positive relationship with others

- purpose in life

- self- acceptance

- resilience

- positive psychology