پاورپوينت عمارت مفيديان پايگاه ديوار دفاعي گرگان، معرفي، آسيب شناسي، مرمت و با تحليل نقشه هاي مجموعه

فصل اول

Øموقعيت جغرافيايي و وسعت استان گلستان

Øپيشينه تاريخي و طبيعي استان

Øموقعيت جغرافيايي گرگان

Øويژگي هاي طبيعي گرگان

Øمختصري درباره بافت قديم گرگان

فصل دوم

Øموقعيت جغرافيايي خانه مفيديان در بافت قديم گرگان

Øتاريخچه خانه مفيديان

Øخصوصيات معماري مجموعه مفيديان

Øمطالعه و شناخت تكميلي مجموعه مفيديان

فصل سوم

Øپلان همکف

Øساختمان شمالی

•پلان

•اتاق ها

•مسیر دسترسی

•نما

Øساختمان جنوبی

•پلان

•پلان طبقه اول

•اتاق ها

•مسیر دسترسی

•نما

Øساختمان شرقی

•پلان

•پلان طبقه اول

•مسیر دسترسی

•نما

Øجبهه غربی

Øحياط

Øبام

Øمصالح

Øتزئینات

Øکتیبه ها

فصل چهارم: مرمت

نقدکوتاه بر مرمتهای انجام شده در فصل اول

اقدامات انجام شده در فصل دوم مرمتی(سال 84):

معرفی آسیب های موجود در ساختمان شمالی مجموعه مفیدیان:

Øجمع بندی تغییرات صورت گرفته

Øساختمان شمالی

Øساختمان جنوبی

Øساختمان شرقی

Øساختمان غربی

Øحیاط

فصل ششم: آسيب شناسي

موقعيت جغرافيايي خانه مفيديان در بافت قديم گرگان

• مجموعه تاريخي خانه مفيديان در استان گلستان , بافت قديم گرگان, محله ميدان عباسعلي فعلي(باغ پلنگ سابق),خيابان سرخواجه ,خيابان هفت دستگاه, كوچه هفت دستگاه دوم و بعد از امامزاده شاهزاده اكبر واقع شده است. اين بنا متعلق به خانواده مفيديان بوده كه در سال 82-83 توسط مديريت ميراث فرهنگي سابق خريداري و به پايگاه پژوهشي ديوار بزرگ گرگان تغيير كاربري پيدا كرد.

•خانه مفيديان در جنوب محله ميدان ودر بين دو خيابان امام خميني و سرخواجه فعلي قرار گرفته است كه ازشمال به محله ميدان عباسعلي .ازجنوب به محله باغ پلنگ از شرق به محله پشت باره و ازغرب به محله شازده قاسم راه پيدا مي كند.

•عناصر شاخصي در مجاورت اين بنا قرار گرفته از جمله مقبره نوادگان حضرت موسي بن جعفر, سقاخانه حضرت عباس, كاروانسراي كلب علي(كاروانسراي ميدان عباسعلي), حمام سردار, تكايا بازار كهنه و چهار سوق(كه هردو آنها درحال حاضر تخريب شده است) و تك بناهاي باارزشي مانند خانه فاطمي و همچنين وجود مركز محلاتي كه در اطراف آن قرارگرفته اند باعث شده تا بنا از نظر موقعيت استقرار اهميت ويژه اي در بافت داشته باشد.

تاريخچه خانه مفيديان

•خانه مفيديان متعلق به دوره قاجاري است و به شماره ثبت5423 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است. اين بنا بدست سيد ضياالدين مفيديان درسال 1327ساخته شده است.
خانه مفيديان به صورت مجموعه و از سه ساختمان مجزا تشكيل شده است. ساختمان ضلع جنوبي كه قديمي ترين قسمت بناست مربوط به دوره قاجاريه است. همچنين بناي ضلع شرقي كه فضاي خدماتي (مطبخ)است نيز مربوط به همين دوره است. اما ساختمان ضلع شمالي بنا مربوط به دوره پهلوي است, كه احتمال مي رود برروي يك ساختمان دوره قاجاريه ساخته شده است و وجود سردابه در زير ساختمان بنا اين احتمال را تائيد مي كند. نام سازنده و تاريخ مذكور در زير شير سرهاي ضلع جنوبي بنا به خط نستعليق نوشته شده است.

خصوصيات معماري مجموعه مفيديان
•پلان مجموعه كه تقريبا به شكل ذوزنقه است به وسيله ديوارهاي تشكيل دهنده اضلاع بنا محدود شده است. اين بنا با مساحتي بالغ بر 180متر مربع عرصه و 168متر مربع اعياني در چند طبقه ساخته شده است. عناصر سازه اي ساختمان در چهار جهت يك حياط مركزي مستطيل شكل به صورت برون گرا بنا شده اند. قديمي ترين قسمت بنا ضلع جنوبي است كه با پلاني مستطيل شكل به مساحت79 مترمربع و كشيدگي شمال- جنوبي در سه طبقه,ضلع شرقي بنا با پلاني مستطيل شكل به مساحت70 مترمربع و كشيدگي شمال- جنوبي در دو طبقه و ضلع شمالي بنا با پلاني مستطيل شكل به مساحت 63مترمربع و كشيدگي شرقي- غربي در يك طبقه و ضلع غربي بنا شامل ديواره خارجي حياط و درب ورودي ساختمان با كشيدگي شرقي- غربي ساخته شده است كه به اختصار به معرفي فضاهاي هر ضلع مي پردازيم. در طبقه همكف ضلع جنوبي بنا زيرزميني كوچك با مساحت19 مترمربع قرارگرفته است كه كف آن حدود 40سانتي متر از كف حياط پائين تر است. از آنجايي كه ارتفاع آن حدود2 متر است مي توان به آن نيم طبقه نيز گفت اما چون اين فضا در زير كف يكي از اتاق هاي بنا(اتاق شرقي) قرارگرفته به آن زيرزمين گفته مي شود. راه پله اي به ابعاد 50/1در40/1مترمربع با 5پله در وسط ضلع جنوبي حياط را به طبقه همكف بنا متصل مي سازد. در طبقه همكف دو اتاق مستطيل شكل به صورت قرينه در دو سمت يك پاگرد منتهي به راه پله طبقه دوم قرارگرفته است

•در ساختمان هايي كه به شيوه حياط مركزي ساخته مي شوند بدليل آنكه ساختمان در اطراف حياط شكل مي گيرد لذا حياط در درون ساختمان محصور مي شود كه اين شيوه اجراي حياط مركزي در معماري خانه هاي كويري نيز ديده مي شوند. در فضاهاي معماري مناطق گرم و خشك به علت محروم بودن از نعمت جنگل و سرسبزي با ايجاد فضاي سبز درون حياط ها در واقع زيبايي طبيعت به داخل خانه ها آورده مي شود تا از سايه و خنكي هوا بهره گرفته شود. در معماري مناطق شمال فضاي سبز ايجاد شده درون حياط (گل باغچه) كه جزء لاينفك از اين نوع معماري به شمار مي آيد با طبيعت پيرامون عجين شده است. تراس به عنوان يك المان معماري علاوه بر ارتباط اتاق ها موجب بهره مندي افراد از فضاي زيباي حياط و همچنين ديده را مشرف بر بافت زيباي تاريخي و طبيعت چشم نواز اطراف مي نمايد و اين نكته توجه به برون گرايي در معماري شمال است كه معماران صاحب ذوق و چيره دست خواسته اند تا فضايي را ايجاد كنند كه ساكنين در خانه خود نيز از طبيعت ساخته خود نيز لذت ببرند. حياط ذوزنقه اي شكل اين بنا كه كف ان به ارتفاع دو پله از كف كوچه پائين تر است داراي دو گل باغچه بزرگ در طرفين حوض و همچنين 6 درخت نارنج بوده است كه در پاكسازي و سازماندهي حياط بنا توسط ميراث فرهنگي قطع شد.

مطالعه و شناخت تكميلي مجموعه مفيديان

•ساختمان و ملك اوليه مفيديان به صورت مجموعه ساخته شده و متعلق به آقاي سيد مفيد, يكي از تجار و ملاك بنام زمان قاجار در استرآباد است .پس از فوت آقا سيد مفيد تمامي ملك ايشان به همسرش حاج خاور بيگم رسيد.(فوت 1324 ه.ش)

• حاج خاور بيگم سه دختر داشت و كليه اموال وي نيز به دخترانش رسيد بطوريكه دختر اول وي خانه واقع در ضلع غربي مجموعه مفيديان فعلي (روبروي درب ورودي )را گرفت كه يك قسمت مسكوني و يك قسمت مكان سرطويله مجموعه بود و باقي سهم خود را از مجموعه مفيديان به خواهر دوم داد . به دختر دوم وي بنام رباب, ساختمان فعلي مفيديان (پايگاه ديوار بزرگ گرگان) بطور 6 دانگ تعلق گرفت و دختر سوم وي نيز از زمين هاي زراعي واقع در روستاي هاشم آباد ارثيه خود را دريافت كرد . رباب ارثيه خود را از ملك مفيديان به پسر بزرگ خود بنام ضياء داد و مديريت ميراث فرهنگي ملك ايشان را در سال 1383 خريداري و تحويل پايگاه ديوار بزرگ گرگان داد.

•ملك اوليه مفيديان بنا بر گفتگو و برداشت ها از گفته هاي آقاي شمس مفيديان يكي از بزرگان خاندان مفيديان و بررسي هاي ميداني شامل ساختمان هايي كه به طور مجزا از يكديگر ساخته شده اند كه تعدادي از آنها توسط ورودي هايي از داخل حياط با يكديگر مرتبط بودند و تعدادي ديگر توسط معبر از يكديگر جدا شده اند (معبر باغ پلنگ). بر اساس گفته هاي ايشان در گذشته پشت ساختمان شمالي فعلي مفيديان دو ساختمان ديگر قرار داشت كه يك ساختمان یک طبقه مخصوص خدمه و ديگري ساختمان دو طبقه بزرگي بود كه در آن در ايام ماه محرم و رمضان مراسم مذهبي برگزار مي شد و به حسينيه شهرت داشت. اين بخش از مجموعه داراي دو ورودي بود ,يكي ورودي داخلي از ساختمان فعلي مفيديان واقع در بين مطبخ و ساختمان شمالي(محل سرويس هاي بهداشتي موجود)و ديگري ورودي خارجي از معبر باغ پلنگ كه داراي درب چوبي بزرگي بود كه بازو بسته كردنش به علت آسيب هاي وارده بر آن بسيار سخت بود .

• ساختمان حسينيه بعد ها تبديل به دانش سرا شد كه از توابع تركمنها نيز به صورت شبانه روزي در آن درس مي خواندند. دانش سرا بعد از مدتي تبديل به مدرسه شد و فعاليت خود را تا سال 1337-1336 ادامه داد و با ساخت مدرسه جديد در محله شازده قاسم مدتي مسكوني و سپس به طور كامل تخريب گرديد. پس از تخريب ساختمان حسينيه, ملك مذكور به آقاي كاشفي فروخته شد. ايشان نيز ورودي داخلي را بسته و ساختمان خدمه را تخريب و به جايش ساختماني يك طبقه را با نماي جديد بنا كرد.

•در ضلع شمال غربي ساختمان خدمه نيز ساختمان دو طبقه زيبايي وجود دارد كه متعلق به آقاي قدس مفيدي (فاميل خانم مفيديان) است. حياط دو ساختمان توسط ديواري با پوشش چوبي و سفال از يكديگر جدا شده است. بناي آقاي قدس مفيدي داراي ورودي مجزا از معبر باغ پلنگ است و ورودي داخلي از ساختمان خدمه به حياط آن نيز با تفكيك زمين و فروش آن به آقاي كاشفي و ساخت بناي جديد توسط ايشان بسته شد.

•قسمت ديگر از مجموعه مفيديان سر طويله است كه در ضلع غربي معبر باغ پلنگ و روبروي درب ورودي حياط و ساختمان حسينيه و خدمه (روبروي درب فعلي منزل آقاي كاشفي) قرار داشت. سرطويله داراي درب چوبي بزرگي بود. سر طويله داراي اتاقي ذر بالا مخصوص خدمه اسبان بود و همچنين ساختمان كوچك ديگري در قسمت شمالي حياط سر طويله وجود داشت كه استاد عباس در آن زندگي مي كرد و بعد ها نيز به صورت اجاره اي در اختيار ايشان بود. چسبيده به ضلع جنوبي سر طويله نيز ساختماني يك طبقه با حياطي كوچك قرار دارد و همانطوريكه قبلا اشاره شد ارثيه دختر دوم حاج خاور بيگم بود . اين ساختمان هم اكنون نيز وجود دارد. پوشش چوبي و سفال پوش ديوار حياط بنا نيز توسط پايگاه ديوار بزرگ گرگان مرمت گرديد.

• در ضلع جنوبي مجموعه فعلي مفيديان نيز يك باغ بزرگ متعلق به خانواده مفيديان بود كه در وضع موجود توسط يك معبر بن بست از مجموعه جدا شده است .در داخل باغ يك ساختمان با دو اتاق مخصوص باغبان وجود داشت. در حال حاضر كليه ساخت و سازهاي ملك مذكور تخريب و به جايش ساختمان يك طبقه با نماي جديد ساخته شده است

مسیر دسترسی

در معماري نواحي شمال ايران به دليل رطوبت زمين, ساختمان را به وسيله اجراي كرسي چيني و يا ايجاد گربه رو, بالاتر از سطح زمين مي سازند تا از نفوذ رطوبت به كف جلوگيري كند و سپس با ساخت پله بدون واسطه سكو دسترسي به فضا ي داخلي اتاق ها را فراهم مي كنند چرا كه گاهي اوقات پله ها مستقيما به خود ساختمان متصل مي شوند و در مواردي نيز سكويي بين پله و ساختمان ايجاد مي كند كه حالت دوم بيشتر است زيرا كه به علت وجود بازشوهاي متعدد در بناها ي شمال مي توان با ايجاد چند راه پله در سراسر سكو مسير دسترسي را فراهم نمود حال آنكه در حالت اول بايد براي ورودي هر اتاق پله طراحي شود .

ساختمان جنوبی

يك اصل مهم در معماري دوره ي قاجاريه ايجاد تقارن در پلان و نماي ساختمان ها بوده است لذا از آنجايي كه پلان اين قسمت كاملا متقارن است پس مي توان نتيجه گرفت كه بايد عناصر ديگر ازجمله نماي ساختمان نيز قرينه باشد (مانند طبقه اول) و در ضمن بايد توجه داشت كه پنجره هاي بزرگ به ابعاد 192 در 4 /2,نماي سيمان تگري , ايجاد قابهاي سيماني براي تزيين در نماي ساختمان و ... از نشانه هاي معماري دوره ي پهلوي است . اين نكته نشان مي دهد كه اتاق ضلع غربي در دوره اي بعد از زمان ساختش دستخوش الحاقاتي شده است .

قیمت: 105,000 تومان پرداخت و دانلود

#نسخه_الکترونیکی_کمک_در_کاهش_تولید_کاغذ_است. #اگر_مالک_یا_ناشر_فایل_هستید، با ثبت نام در سایت محصول را به سبدکاربری خود منتقل و درآمدفروش آن را دریافت نمایید.